..
جعفر كامكار
ويژه روز احسان و نيكوكاري
14اسفند؛ روز احسان و نيكوكاري، روز خير و بركت فرا رسيد.
نسيم رحمت خداوند از هر سو به مشام مي رسد؛ جسم و جان ما را مي نوازد و همه ما را به نيكوكاري فرا مي خواند، بياييد در اين روز با عملي نيك، هر چند اندك، به جمع نيكوكاران بپيونديم.
لب ها پر از لبخند
دل ها به هم نزديك مي شوند و شكوفه هاي مهرباني در قلب ها جوانه مي زند.
امروز لب ها براي لبخند پر از بهانه اند و بازار محبت گرم است.
شايد بتوان با سرمايه احسان و نكوكاري، در اين روز، دلي به دست آورد و با دوستي و مهرورزي، بوستان وجود را زينت داد و نهال عشق و خوبي را بار ديگر آبياري كرد.
اجر و مزد انفاق
در فرهنگ شكوهمند اسلام، انفاق در راه خدا، از مصاديق احسان شمرده شده و روايات و آيات بسياري در تأكيد آن آمده است.
قرآن مجيد اجر و مزد انفاق در راه خدا را هفتصد برابر بيشتر مي داند.
و نيز مي فرمايد: «اگر چيزي را در راه او انفاق كنيد، خداوند عوض آن را مي دهد و جاي آن را پر مي كند و او بهترين روزي دهندگان است»
منفقان رستگارانند
قرآن مجيد، انفاق در راه خدا و دوري از صفت ناپسنديده بُخل و طمع را، از ويژگي هاي اخلاقي رستگاران شمرده شده است.
در آيه 16 سوره تغابن آمده است: «تا مي توانيد تقواي الهي پيشه كنيد و گوش دهيد و اطاعت نماييد و انفاق كنيد كه براي شما بهتر است و كساني كه از بخل و حرص خويشتن مصون بمانند، رستگارانند.»
خداوند اعمال ما را وسيله آزمايش مان ذكر مي كند و ضمن توصيه به انفاق، ما را از پاداش عظيم آن با خبر مي نمايد و حفظ وجودمان را از بخل سبب رستگاري مان مي داند.
توشه اي براي سختي ها
انفاق عملي است محبوب خداوند و داراي اجر فراوان. انفاق سبب مي شود، در هنگام مرگ و در روز قيامت، ترس و اندوه از ما دور شود.
هم چنين پاداش احسان، ويژه افراد معين نيست و همه مردمان در برابر انفاقي كه مي كنند به پاداش عمل خود مي رسند.
پس انفاق كنيم تا توشه اي نيكو براي لحظات سخت خود پيش فرستيم.
انفاق، تجارتي پرسود
آيه 29 سوره فاطر، در بياني بلند، احسان در راه خدا را تجارتي سرشار از سود شمرده شده است: «كساني كه كتاب الهي را تلاوت مي كنند و نماز به پا مي دارند و از آنچه روزي شان داده ايم، پنهان و آشكار، انفاق مي كنند، تجارتي پرسود و بي زيان را اميد دارند.» چنين معامله اي با خداوند، بي شك، سودي به عظمت رضوان الهي دربردارد.
از حضرت علي عليه السلام هم روايت شده است: «آن كس كه با دستي كوتاه ببخشد، از دستي بلند پاداش مي گيرد.»
بنابراين، آنچه در راه خير انفاق مي كنيم، هرچند كم باشد، خداوند از فضل خود بر آن مي افزايد و چندين برابر به ما پاداش مي دهد. پس تا مي توانيم با كالاي نيكوكاري با خدا تجارت كنيم كه سودي سنگين به دنبال دارد.
حضرت علي عليه السلام در اين باره نيز فرمودند: «هر گاه تهي دست شديد، با صدقه دادن، با خدا تجارت كنيد» و «روزي را با صدقه دادن فرود آوريد.»
دستگيري در روز جزا
حضرت علي عليه السلام در بيان زيبايي مي فرمايند: «تا فرصت باقي است، راه توبه باز است. عمل نيكو انجام دهيد، پيش از آنكه چراغ عمل، خاموش گردد و فرصت، پايان پذيرد و اجل فرا رسد و در توبه بسته شود»
و خداوند مهربان نيز از ما خواسته است: پيش از آنكه مرگمان فرا برسد، از اموال خود در راه خدا انفاق كنيم و اعمالي نيكو براي روزهاي سخت مرگ و ناتواني پيش بفرستيم. چرا كه اگر اهل انفاق نباشيم و در دنيا دست نيازمندان را نگيريم، در آخرت نيز كسي از ما دستگيري نمي كند.
اخلاص در انفاق
از مهم ترين شرايط انفاق، «اخلاص» است.
يعني آنچه مي بخشيم، بايد فقط براي خدا و نيت ما تنها رضايت او باشد.
وقتي انفاق مي كنيم، نبايد از كسي توقع مدح داشته باشيم؛ چراكه اگر اين توقع در كار بيايد، انفاق، ديگر در راه خدا نيست و نبايد منتظر پاداش و گشايش و آمرزش بود.
و چنانچه نيت ما براي خدا خالص باشد، خداوند چنان اجري به ما مي دهد كه در باورمان نگنجد و هر چه اخلاص بيشتر باشد، شايستگي براي پاداش هم بيشتر مي شود.
انفاق از مال حلال
مالي كه در راه خدا انفاق مي شود، بايد از حلال باشد. اگر مال از حلال نباشد، يعني شرط انفاق موجود نيست و اين عمل از ما پذيرفته نمي شود و ما را سودي نمي بخشد و در حقيقت، از كاري كه انجام داده ايم، چيزي به دست نمي آوريم.
به دست خدا
در قرآن مجيد آمده است: «هرگز به حقيقت نيكوكاري نمي رسيد، مگر آنكه از آنچه دوست مي داريد، انفاق كنيد» چون انفاق در راه خداوند است و به دست او مي رسد، پسنديده است از بهترين چيزهايي باشد كه در اختيار داريم. چيزهايي كه شايستگي هديه كردن به پروردگارمان را داشته باشد.
نيازمند واسطه اي جهت خير و بركت
چنانچه خداوند بر ما منت نهد، توفيق انفاق را نصيب ما مي كند. مبادا با منت و آزار، عمل نيك خود را فاسد و باطل كنيم و بندگان محبوب و آبرودار خداوند را برنجانيم. بايد براي كمك به نيازمندان، راهي در پيش گيريم كه آبروي آن ها حفظ شود.
در حقيقت، آنان بر ما حق دارند؛ چراكه واسطه اي براي رحمت و خير و بركت رساندن به ما شده اند. چون ما اندكي از مال بي ارزش دنيا را داده ايم و در برابر، رضاي خدا و پاداش فراوان او را به دست آورده ايم .
گام اول
احسان با پدر و مادر
در اسلام نيكي به پدر و مادر، بسيار سفارش شده است. آنان سرچشمه نيكي و احسان هستند و زلال نيكي از چشمه وجود آنان به دل ما راه يافته است. پس در اين روز نيكي كردن را از نيكي به پدر و مادر آغاز كنيم.
بياييد امروز كه روز احسان و نيكوكاري است، به ديدن آن ها برويم و نيازشان را پيش از آنكه به زبان آورند، برآورده كنيم.
بياييد از امروز قدر آن ها را بيشتر بدانيم و برايشان دعا كنيم كه «بار خدايا پدر و مادرهاي ما را رحمت كن؛ همچنان كه در حال طفوليت ما را پروراندند.»
احسان به خويشان و همسايگان
در اسلام، درباره صله رحم و به جاي آوردن حقوق خويشان و نزديكان سفارش بسيار شده است.
در روايات آمده است: هر كه صله رحم به جا آورد، خدا او را به رحمت خود وصل مي كند و اعمال او را قبول مي كند. اگرچه به سلام كردني و نيكو جواب سلام دادني باشد.
پيامبر عظيم الشأن اسلام نيز در اين باره فرموده اند: «براي كسي كه صله رحم كند، من ضامنم كه خدا او را دوست دارد، روزي اش فراخ، عمرش را زياد و او را به بهشت وارد كند.»
همچنين در روايات و احاديث، احسان و نيكي به همسايه و رعايت احوال آنان، تأكيد فراوان شده است پيامبر صلي الله عليه و آله در حق همسايه چنين فرمودند: «به درستي كه ايمان ندارد، كسي كه شب سير بخوابد و همسايه مسلمانش گرسنه باشد»
حضرت صادق عليه السلام نيز در اين باره فرمودند: «صله رحم كردن و با همسايه هانيكويي كردن، خانه ها را آباد و عمرها را زياد مي كند.»
احسان به يتيمان
در قرآن مجيد، درباره حفظ اموال يتيم، محبت نمودن به او و نيز تربيت او سفارش بسيار شده است پس چه نيكوست كه در اين روز، از احوال يتيمان خبر بگيريم، به آنان مهر بورزيم و از حقوق آنان حمايت كنيم.
احسان به مساكين
مسكين به كسي گفته مي شود كه در مرتبه شديدي از نيازمندي قرار دارد؛ مانند كسي كه زمينگير شده و به فقر و تهي دستي گرفتار گشته و راه در آمدي براي او نيست.
قرآن مجيد رعايت حال مساكين را واجب دانسته و رسيدگي به امور آنان را جزئي از عبادت حق به حساب آورده و ما را هشدار داده است، چنانچه به اطعام مساكين مبادرت نورزيم، عذاب سختي بر ما مسلط خواهد شد.
پس اين روز را غنيمت بشماريم و با مال و دارايي خود، هر چند اندك، به ياري مساكين و نيازمندان شتابيم و با حفظ آبرويشان در رفع مشكلات آنان تلاش نماييم.
روايات
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: زير بناي اساسي عقل پس از ايمان به خداي تعالي، اظهار محبت نسبت به مردم و رساندن خير به نيكوكار و [حتي] بدكار است.
حضرت علي عليه السلام مي فرمايند:
- بخشش بيش از خويشاوندي محبت مي آورد.
ـ آنكه پاداش الهي را باور دارد، در بخشش سخاوتمند است.
ـ كسي كه حاجت برادر مؤمن اش را برآورد، مانند كسي است كه همه عمرش را به عبادت گذارنده است.
ـ خودت وصي مال خودت باش. امروز به گونه اي عمل كن كه دوست داري پس از مرگت عمل كنند.
ـ در دنيا جز براي دو كس خير نيست؛ يكي گناهكاري كه با توبه جبران كند و ديگر نيكوكاري كه در كارهاي نيكو شتاب ورزد.
امام صادق عليه السلام :
- نيكوكاري و حسن خلق خانه ها را آباد كند و بر عمرها بيفزايد.
ـ هيچ گناهي بزرگتر از گناه كسي نيست كه از احسان به محتاج خودداري كند .
ـ بهترين نيكي آن است كه به محتاج برسد.
ـ بهترين شكل احسان، بخشش بدون انتظار عوض است.
ـ هركس به خاطر احسانش منت گذارد، آن را فاسد كرده است.
آيات قرآن
ـ همانا نيكي ها، بدي ها را مي برد.
ـ نيكي كنيد كه خداوند نيكوكاران را دوست دارد.
ـ هر كس كار نيكي به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد.
ـ رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است.
ـ خداوند با كساني است كه تقوا پيشه كرده و نيكوكارند.
ـ در نيكي ها بر يكديگرند سبقت جوييد.
منابع :
- گلبرگ ،اسفند 1386، شماره 96،هفته اكرام و كمك به مستضعفان
- همان ،مهر 1386، شماره 91
- همان، اسفند 1383، شماره 60) همراه با فرشتگان «روز بين المللي خيرين
...
...
