چقدر درباره احكام مي دونيد
اصلا مي دونيد كه بعضي از خانواده ها با احكام سرو كار ندارند .
مي دونيد خيلي ها مي گن كه ما با مراجع تقليد كاري نداريم
ولي همون دستورهاي ديني كه بزرگترها شون يادشون داده رو انجام مي .
مي دونيد حالا اين جا مشكل كجاست ؟
پس كمي جدي تر با احكام روبرو بشيد ضرر نداره ها !!!!!!!!!!
چيزي از شما كه كم نمي شه ي كمي بيشتر مطالعه داشته باشيد
شايد كسي از شما ي جايي كمك خواست
عبدالرحيم موگهى
1- احكام اين نوشتار طبق فتاوا و نظريات «حضرت امام خمينى رحمه الله» برگزيده شدهاند، زيرا هدف اصلى از اين قلمزنى «احكامشناسى» بوده است و نه چيزى ديگر . بدين رو، هر يك از مخاطبان اين احكام بايد از مرجع تقليد خويش پيروى كنند، هر چند شمار فراوانى از مقلدان در احكام الهى هنوز بر تقليد از «حضرت امام خمينى رحمه الله» باقى ماندهاند و يا ممكن است فتاواى مرجع تقليدشان با شمارى از فتاواى «امام راحل رحمه الله» همسانى داشته باشد .
2- در اين نگاشته، كوشش بر اين بوده است كه احكام مهم روزه بانوان و مسائل مورد ابتلاى آنان به خامه قلم آراسته شود; اما «تا چه قبول افتد و چه در نظر آيد . . .»
شرايط وجوب روزه
روزه با شرايط زير بر انسان واجب مىشود
الف - بالغ بودن .
ب - عاقل بودن .
ج - مسافر نبودن .
د - مضر نبودن روزه .
ه - پاك بودن زن از حيض و نفاس (1) .
روزه نگرفتن در اوايل بلوغ
سؤال در سالهاى اول تكليف (9 سالگى به بعد) به توصيه و تاكيد مادرم مبنى بر اينكه توانايى روزه گرفتن را ندارم، و با توجه به اينكه خودم نيز نمىتوانستم تشخيص دهم كه آيا مىتوانم روزه بگيرم يا نه، چند سالى را روزه نگرفتهام و در حال حاضر چون مدت زيادى از آن گذشته، تعداد روزههاى فوت شده را نمىدانم، و ثانيا نمىدانم كه آيا كفاره هم بر من واجب استيا نه؟
پاسخ باسمه تعالى - به مقدارى كه يقين داريد بعد از بلوغ روزه نگرفتهايد، بايد قضا نماييد و كفاره در فرض مساله واجب نيست (2) .
يقين نداشتن به نگرفتن روزه
سؤال دخترى هستم 17 ساله كه به حكم شرع اسلام از 9 سالگى شروع به روزه گرفتن كردهام، اما سه سال اول را به گفته خواهرم، من روزههاى خود را با خوردن چيزهايى باطل مىكردهام، ولى خودم به ياد ندارم كه چيزى خورده باشم، در صورتى كه خواهرم قسم مىخورد كه من روزههاى خود را افطار مىكردهام . اميدوارم با راهنمايى شما رهبر عزيز تزكيه نفس و باطن كنم .
پاسخ باسمه تعالى - اگر يادتان نيست كه روزه نگرفتهايد يا افطار كردهايد، چيزى بر شما نيست (3) .
استمرار بيمارى و قضا نداشتن روزه
سؤال دخترى 27 ساله هستم كه از سن 5 سالگى به بيمارى رماتيسم مبتلا شدهام و تاكنون نيز به بيمارى مبتلا هستم و به طور مستمر دارو مىخورم و تحت نظر پزشك مىباشم، در ضمن به بيمارى اعصاب نيز مبتلا هستم . اين حقير از سن 9 سالگى كه روزه ماه رمضان بر دختران واجب مىشود تا كنون كه 27 سال دارم نتوانسته ام به علتبيمارى روزه بگيرم . آيا من بايد كفاره روزههايى را كه نگرفتهام بدهم؟ در صورت مثبتبودن جواب، بفرماييد كه چه چيز و چه مقدار و به كى بايد بدهم؟
پاسخ باسمه تعالى - اگر به علتبيمارى، روزه فوت شده و بيمارى استمرار دارد، قضا ساقط است . ولى براى هر روز بايد يك مد طعام به فقير بدهد (4) .
روزه و ضعف چشم
سؤال چشمان من خيلى ضعيف مىباشد (نمره 8) و خيلى دوست دارم كه روزه بگيرم، ولى مىترسم كه براى چشمانم ضرر داشته باشد . آيا بايد روزه بگيرم؟ و آيا مىتوانم كارهاى ظريف ديگرى از قبيل خياطى، بافتنى و مطالعه انجام دهم؟
پاسخ باسمه تعالى - با فرض خوف و ترس ضرر براى چشم، روزه گرفتن جايز نيست، و همچنين كارهاى ديگرى كه به چشم ضرر داشته باشد (5) .
روزه و ضعف جسمانى
سؤال دخترى كه به حد بلوغ رسيده است، به واسطه ضعف بنيه نمىتواند ماه مبارك روزه بگيرد، و بعد از ماه مبارك هم تا سال ديگر نمىتواند قضا كند حكمش چيست؟
پاسخ باسمه تعالى - قضاى روزهها بر عهده او هست، هر وقت توانستبگيرد . و براى تاخير هر روز تا رمضان بعد بايد يك مد طعام كه تقريبا ده سير استبه فقير بدهد، مگر آنكه در تاخير معذور باشد و پس از آن اگر تاخير شد، چيزى بر او نيست (6) .
بانوانى كه روزه بر آنها واجب نيست
برخى از بانوانى كه روزه بر آنها واجب نيست عبارتند از
الف) زن باردار
زنى كه زاييدن او نزديك است و روزه براى حملش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست . و بايد براى هر روز يك مد طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد . و نيز اگر روزه براى خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست . و بنا بر احتياط واجب بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد . و در هر دو صورت روزههايى را كه نگرفته بايد قضا نمايد . (7)
ب) زن شيرده
زنى كه بچه شير مىدهد و شير او كم است، چه مادر بچه يا دايه او باشد يا بىاجرت شير دهد، اگر روزه براى بچهاى كه شير مىدهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست و بايد براى هر روز يك مد طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد . و نيز اگر براى خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست . و بنا بر احتياط واجب بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد و در هر دو صورت روزههايى را كه نگرفته، بايد قضا نمايد . ولى اگر كسى پيدا شود كه بىاجرت بچه را شير دهد، يا براى شير دادن بچه از پدر يا مادر بچه يا از كس ديگر كه اجرت او را بدهد اجرت بگيرد، احتياط واجب آن است كه بچه را به او بدهد و روزه بگيرد (8) .
ج) زن پير
1- كسى كه به واسطه پيرى نمىتواند روزه بگيرد، يا براى او مشقت دارد، روزه بر او وجب نيست . ولى در صورت دوم بايد براى هر روز يك مد طعام كه تقريبا ده سير است گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد (9) .
2- كسى كه به واسطه پيرى روزه نگرفته، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگيرد، بنابر احتياط واجب بايد قضاى روزههايى را كه نگرفته بهجا آورد (10) .
روزه زنان باردار
سؤال آيا بر زن حامله در مدت حاملگى بخصوص ماههاى اول، روزه واجب است و براى حمل او ضررى ندارد؟
پاسخ باسمه تعالى - روزه بر او واجب است، مگر براى خود او يا حمل ضرر داشته باشد (11) .
قضاى روزه زنان باردار
سؤال زنى مدتهاست كه يا حامله است و يا بچه شير مىدهد، و در ماه رمضان نمىتواند روزه بگيرد . تكليفش در مورد قضاى روزه چگونه است؟
پاسخ وجوب قضا ساقط نيست (12) .
قضاى روزه زن شيرده
سؤال اينجانب در سنين اول بلوغ به علت نادانى، بيشتر روزههايم را خوردهام و روزهاى حاملگى به علت دستور دكتر روزه نگرفتم و سال اول عروسى يك ماه نگرفتم . اكنون 50 ساله هستم و نمىتوانم همه آنها را بگيرم . البته تا آنجا كه ممكن است روزه مىگيرم . از طرفى براى هر روز 60 نفر را نمىتوانم طعام يا پولش را بدهم . بفرماييد چه كنم تا دينم ادا شود؟
پاسخ باسمه تعالى - اگر از روى علم و عمد روزهها را نگرفتهايد، علاوه بر قضا كفاره هم واجب است . ولى زن اگر بچه شير مىدهد و روزه براى او يا بچهاش ضرر دارد، مىتواند افطار كند و فقط روزهها را قضا كند و كفاره ندارد (13) ، و دادن پول به جاى كفاره كفايت نمىكند (14) .
زن حائض و نفساء
1- روزه بر زن حائض و نفساء واجب نيست، اگر چه خون قاعدگى يا نفاس را فقط در جزئى از روز ببيند . بنابراين چنانچه زنى لحظهاى قبل از غروب آفتاب اين خونها را ببيند، و يا لحظهاى بعد از اذان صبح اين خونها از او قطع شوند، روزه بر او واجب نيست و روزهاش صحيح نخواهد بود (15) .
2- اگر به واسطه مرض يا حيض يا نفاس روزه رمضان را نگيرد، و پيش از تمام شدن رمضان بميرد، لازم نيست روزههايى را كه نگرفته براى او قضا كنند، اگر چه مستحب است (16) .
3- اگر چند روز را حيض قرار دهد و عبادت نكند، بعد بفهمد حيض نبوده است، بايد نماز و روزهاى را كه در آن روزها بهجا نياورده، قضا نمايد . و اگر چند روز را به گمان اينكه حيض نيست عبادت كند، بعد بفهمد كه حيض بوده، چنانچه آن روزها را روزه گرفته بايد قضا نمايد (17) .
4- وقتى زن از خون نفاس پاك شد، بايد غسل كند و عبادتهاى خود را بهجا آورد . و اگر دوباره خون ببيند، چنانچه روزهايى كه خون ديده با روزهايى كه در وسط پاك بوده، روى هم 10 روز يا كمتر از 10 روز باشد، تمام آن نفاس است . و اگر روزهايى كه پاك بوده، روزه گرفته باشد بايد قضا نمايد (18) .
5- بانوانى كه در ايام حيض و نفاس روزه واجب نگرفتهاند، واجب است قضاى آن را بهجا آورند . و بر زن مستحاضه واجب است كه اداى روزه را بهجا آورد، و اگر از او فوت شد، قضاى آن را بهجا آورد . (19)
مشاهده خون بعد از عادت ماهانه
سؤال عادت ماهانه خانمى به طور معمول 5 روز بوده و پس از اين مدت پاك مىشده . در ماه مبارك رمضان طبق عادت هميشگى پس از پنج روز، غسل نموده و روز ششم پاك بوده و روزه گرفته، ولى در روز هفتم دوباره لكه خونى مشاهده كرده . وضعيت نماز و روزه اين شخص در اين دو روز - بخصوص روز ششم - چگونه است؟
پاسخ باسمه تعالى - در چنين صورتى هر دو روز حكم حيض را دارد (20) .
استفاده از قرص
سؤال آيا زن در ماه رمضان مىتواند از قرصهاى ضد رگل استفاده كند تا بتواند روزه يك ماه را كامل بگيرد؟
پاسخ باسمه تعالى - اگر ضرر به مزاج نزند، اشكال ندارد (21) .
بند آمدن خون حيض
سؤال زنى كه معمولا حيض مىشود، ولى از قرص جلوگيرى حيض استفاده كرده تا روزهاش را نخورد، آيا صحيح استيا خير؟
پاسخ باسمه تعالى - اگر با خوردن قرص، حيض بند آمده، روزه صحيح است (22) .
پيشگيرى از عادت با قرص و آمپول
سؤال بعضى از خانمها (در سفر حج) براى پيشگيرى از عادت ماهانه قرص مىخورند . گاهى با خوردن قرص باز هم عادت مىشوند و به وسيله آمپول از ادامه عادت جلوگيرى مىكنند . در اين صورت آيا حكم طهارت از حيض را پيدا مىكنند، و آيا مىتوانند وارد مسجدالحرام شوند و طواف نماز بهجا آورند؟
پاسخ باسمه تعالى - اگر 3 روز پى در پى خون نبينند، حكم حيض مترتب نيست و نماز و روزه صحيح است، و كمتر از 3 روز حكم استحاضه را دارد (23) .
روزه مستحاضه
1- روزه مستحاضه قليله صحيح است و در صحت آن، وضو شرط نيست . اما غيرمستحاضه قليله بنابر اقوى غسلهاى روزانهاش در صحت روزهاش شرط است . و در مستحاضه كثيره احتياط ترك نشود به اينكه غسل شبى را كه فردايش روزه مىگيرد انجام دهد (24) .
2- روزه زن مستحاضهاى كه غسل بر او واجب مىباشد، در صورتى صحيح است كه در روز غسلهايى را كه براى نمازهاى روزش واجب است انجام دهد . و نيز بنابر احتياط واجب بايد غسل نماز مغرب و عشاى شبى كه مىخواهد فرداى آن روز روزه بگيرد بهجا آورد . ولى اگر بعد از نماز مغرب و عشا غسل نكند و براى خواندن نماز شب پيش از اذان صبح غسل نمايد، و در روز هم غسلهايى را كه براى نمازهاى روزش واجب استبهجا آورد، روزه او صحيح است (25) .
3- بنابر اقوا براى اينكه روزه مستحاضه صحيح باشد، انجام غسلهايى كه در روز براى نماز انجام مىشود، شرط است . ولى انجام غيرغسلهاى روزانه (يعنى غسلهايى كه براى نمازهاى شبش انجام مىشود) شرط نيست . بنابراين اگر پيش از نماز صبح يا ظهر و عصر مستحاضه شود به طورى كه موجب غسل باشد، مانند استحاضه متوسطه و يا كثيره و غسل نكند، روزه او باطل مىشود . بر خلاف اينكه اگر بعد از نماز ظهر و عصر مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند، روزهاش باطل نمىشود . و احتياط ترك نشود به اينكه غسل نماز شب قبلش را انجام دهد . و اگر پيش از سپيده صبح براى نماز شب و يا نماز صبح غسل كند، كفايت مىكند و بنابر اقوا روزه او صحيح است (26) .
4- اگر بعد از نماز عصر مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند روزه او صحيح است (27) .
5- اگر زنى كه در حال استحاضه است، غسلهاى خود را به تفصيلى كه در احكام استحاضه (توضيح المسائل) گفته شده بهجا آورد، روزه او صحيح است (28) .
6- احتياط واجب آن است كه زن مستحاضه در تمام روزى كه روزه استبه مقدارى كه مىتواند از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند (29) .
مبطلات روزه و احكام آن
1- نه چيز روزه را باطل مىكند، از جمله
الف . خوردن و آشاميدن .
ب . باقى ماندن بر حيض و نفاس تا اذان صبح (30) .
2- جويدن غذا براى بچه يا پرنده و چشيدن غذاو مانند اينها كه معمولا به حلق نمىرسد، اگر چه اتفاقا به حلق برسد، روزه را باطل نمىكند . ولى اگر انسان از اول بداند كه به حلق مىرسد، چنانچه فرو رود، روزهاش باطل مىشود و بايد قضاى آن را بگيرد و كفاره هم بر او واجب است (31) .
3- سؤال در سن 9 سالگى كه روزه بر من واجب شده بود، پدرم براى خوردن سحرى وقتى مرا بيدار مىكرد كه 5 دقيقه به اذان صبح باقى مانده بود و مىگفت تا اذان تمام نشده است مىتوانيد غذا بخوريد . و من هم همين كار را مىكردم و تا كلمه حى على خير العمل غذا مىخوردم . آيا اين روزهها قضا دارد يا نه؟
پاسخ باسمه تعالى - اگر نمىدانيد بعد از طلوع فجر خوردهايد، قضا ندارند (32) .
4- اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و عمدا غسل نكند، يا اگر وظيفه او تيمم است عمدا تيمم نكند روزهاش باطل است (33) .
5- كسى كه فاقد الطهورين است (يعنى وسيله غسل و تيمم ندارد)، اگر تا اذان صبح بر حيض و نفاس باقى بماند، روزهاش صحيح است (34) .
6- اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و براى غسل وقت نداشته باشد، چنانچه بخواهد روزه ماه رمضان يا قضاى آن را بگيرد، بايد تيمم نمايد و روزهاش صحيح است، و اگر بخواهد روزه مستحب يا روزه واجب مثل روزه كفاره و روزه نذرى بگيرد، اگر چه بدون تيمم هم روزهاش صحيح است، ولى احتياط مستحب آن است كه تيمم كند (35) .
7- اگر زن نزديك اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و براى هيچ كدام از غسل و تيمم وقت نداشته باشد، يا بعد از اذان بفهمد كه پيش از اذان پاك شده، روزه او صحيح است . ولى اگر در وسعت وقت قضاى رمضان را گرفته باشد، صحيح بودن آن اشكال دارد (36) .
8- اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاك شود، يا در بين روز خون حيض يا نفاس ببيند، اگر چه نزديك مغرب باشد، روزه او باطل است (37) .
9- اگر زن غسل حيض يا نفاس را فراموش كند و بعد از يك روز يا چند روز يادش بيايد، روزههايى كه گرفته صحيح است (38) .
10- اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و در غسل كردن كوتاهى كند و تا اذان غسل نكند و در تنگى وقت تيمم هم نكند، روزهاش باطل است . ولى چنانچه كوتاهى نكند، مثلا منتظر باشد كه حمام، زنانه شود، اگر چه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نكند، در صورتى كه تيمم كند روزه او صحيح است (39) .
كفاره روزه
1- اگر عمدا روزه خود را باطل كند و بعد عذرى مانند حيض يا نفاس يا مرض براى او پيدا شود، كفاره بر او واجب نيست (40) .
2- (در كفاره روزه) اگر در بين روزهايى كه بايد پى در پى روزه بگيرد، عذرى مثل حيض يا نفاس يا سفرى كه در رفتن آن مجبور استبراى او پيش آيد، بعد از برطرف شدن عذر، واجب نيست روزهها را از سر بگيرد، بلكه بقيه را بعد از برطرف شدن عذر بهجا مىآورد (41) .
روزه كفاره
اگر زن در عزاى ميت صورت خود بخراشد به طورى كه خون بيايد يا موى خود را بكند، بايد يك بنده آزاد كند، يا ده فقير را طعام دهد، و يا آنها را بپوشاند . و اگر نتواند بايد سه روز روزه بگيرد، بلكه اگر خون هم نيايد، بنابر احتياط واجب به اين دستور عمل نمايد (42) .
قضاى روزه
سؤال بانويى است مدت 14 سال ازدواج كرده و ماه مبارك رمضان هيچ سالى روزههايش را مرتب نگرفته . گاهى حامله بوده و گاهى تقريبا مريض، و در ايام غير ماه رمضان كه سلامت هم بوده، قضاى آنها را بهجا نياورده است و موانعى هم نداشته و نمىداند در اين چند سال ماه رمضان چند روز را روزه نگرفته، چه مقدار بايد قضا نمايد؟
پاسخ باسمه تعالى - روزههايى را كه يقين دارد قضا شده، بايد قضا نمايد و بيشتر از آن واجب نيست (43) .
قضاى روزه پدر و مادر
قضاى روزه پدر بر غير پسر بزرگتر و بر دختر - اگر چه فرزند پسر هم نباشد - واجب نيست . و قضاى روزه مادر نه بر پسر و نه بر دختر واجب نخواهد بود (44) .
روزههاى حرام
1- اگر زن به واسطه گرفتن روزه مستحبى حق شوهرش از بين برود، و همچنين اگر شوهر، او را از گرفتن روزه مستحبى مطلقا نهى كند (چه مزاحمتبا حق شوهر داشته باشد يا نداشته باشد) نبايد اين احتياط ترك شود (45) .
2- روزه مستحبى اولاد اگر اسباب اذيت پدر و مادر يا جد شود، جايز نيست . بلكه اگر اسباب اذيت آنان نشود، ولى او را از گرفتن روزه مستحبى (منع) كنند، احتياط واجب آن است كه روزه نگيرد (46) .
مستحبات و مكروهات در روزه
1- زنى كه در بين روز از خون حيض يا نفاس پاك شود، مستحب است در ماه رمضان از كارى كه روزه را باطل مىكند، خوددارى نمايد . (47)
2- چند چيز براى روزهدار مكروه است و از آن جمله است سرمه كشيدن در صورتى كه مزه يا بوى آن به حلق برسد و نشستن زن در آب و ... (48) .
زكات فطره
زنى كه شوهرش مخارج او را نمىدهد، چنانچه نانخور كس ديگر باشد، فطرهاش بر آن كس واجب است، و اگر نانخور كس ديگر نيست در صورتى كه فقير نباشد، بايد فطره خود را بدهد (49) .
پاورقي ها:
1) تحريرالوسيلة، ج1، ص293- 294، مساله 1 و 2 .
2) استفتاآت، ج1، ص328، سؤال 76 .
3) همان، ج1، ص333، سؤال90 .
4) همان، ج1، ص318، سؤال 45 .
5) همان، ج1، ص317، سؤال 44 .
6) همان، ج1، ص333، سؤال 88 .
7) توضيح المسائل، مساله 1728 .
8) همان، مساله 1729 .
9) همان، مساله 1725 .
10) همان، مساله 1726 .
11) استفتاآت، ج1، ص326، سؤال 68 .
12) همان، ج1، ص332، سؤال 87 .
13) يعنى لازم نيست كفاره كسى راكه عمدا روزه نگرفته استبپردازد، اگر چه كفاره مخصوص زنى كه به خاطر شيردادن، روزه خود را نگرفته است، در محل خود بيان شده است .
14) همان، ج1، ص329، سؤال 79 .
15) با استفاده از توضيح المسائل، مساله 1640 و تحرير الوسيلة، ج1، ص293، مساله 1 .
16) توضيح المسائل، مساله 1702 .
17) همان، مساله 507 .
18) همان، مساله 515 .
19) تحرير الوسيلة، ج1، ص298، قبل از مساله 1 و العروة الوثقى، ج2، ص229، مساله 3 .
20) رساله نوين، عبدالكريم بى آزار شيرازى، ج1، ص113 .
21) همان، ج1، ص113 .
22) استفتاآت، ج1، ص316، سؤال 39 .
23) رساله نوين، ج1، ص112 .
24) تحرير الوسيلة، ج1، ص59، مساله 6 .
25) توضيح المسائل، مساله 418 .
26) تحرير الوسيلة، ج1، ص282، مساله 6 .
27) توضيح المسائل، مساله 419 .
28) توضيح المسائل، مساله 1643 .
29) همان، مساله 417 .
30) با استفاده از توضيح المسائل، مساله 1572 .
31) توضيح المسائل، مساله 1582 .
32) استفتاآت، ج1، ص314، سؤال 34 .
33) توضيح المسائل، مساله 1637 .
34) تحرير الوسيلة، ج1، ص283، مساله 7 .
35) توضيح المسائل، مساله 1638 .
36) همان، مساله 1639 .
37) همان، مساله 1640 .
38) همان، مساله 1641 .
39) همان، مساله 1642 .
40) همان، مساله 1675 .
41) همان، مساله 1664 .
42) همان، مساله 636 .
43) استفتاآت، ج1، ص326، سؤال 67 .
44) با استفاده از توضيح المسائل، مساله 1398 و 1712 و العروة الوثقى، ج1، ص756 .
45) توضيح المسائل، مساله 1740 و تحرير الوسيلة، ج1، ص304 و العروة الوثقى، ج2، ص243 .
46) توضيح المسائل، مساله 1741 .
47) با استفاده از توضيح المسائل، مساله 1749 .
48) همان، مساله 1657 .
49) توضيح المسائل، مساله 2008 .
منبع:سراج