اما بايد بدانيد كه صبحانه بعد از يك شب نخوردن از اهميت بالايي برخوردار است و براي شروع يك روز خوب و موفق حتماً بايد صبحانه بخوريد آن هم نه هر چيزي. توجه داشته باشيد هر چيزي كه براي صبحانه ميل مي‌كنيد به طور مستقيم روي خلق و خويتان تأثير مي‌گذارد.

 
به گزارش جهان،‌ از اين گذشته خوردن يك صبحانه سالم و مغذي شما را از گزند بيماري‌هاي مختلفي مانند ديابت و سرطان حفظ مي‌كند. در اين بين، بعضي‌ها صبحانه مي‌خورند اما از مواد غذايي ناسالم استفاده مي‌كنند. متأسفانه اين مواد غذايي ناسالم صبحانه سالمي‌ محسوب نمي‌شوند و مصرف آن‌ها نه تنها خيري به بدن نمي‌رساند بلكه احتمال آسيب را نيز بالا مي‌برد. براي آشنايي با اين صبحانه‌هاي ناسالم با ما همراه باشيد.

 
سوسيس و كالباس

 
اگر شما هم جزو افرادي هستيد كه صبح‌ها براي خودتان سوسيس آماده و يا ساندويچ كالباس ميل مي‌كنيد و تصور مي‌كنيد چه صبحانه مفصل و كاملي خورده‌ايد سخت در اشتباهيد. گوشت‌هاي فراوري شده مانند سوسيس و كالباس و غيره حاوي نيترات هستند كه خطر ابتلا به سرطان كولوركتال را بالا مي‌برند. به عقيده متخصصان تغذيه براي سالم بودن و پيشگيري از ابتلا به انواع سرطان‌ها بايد از مصرف نيترات خودداري كنيد. اگر عاشق سوسيس و كالباس هستيد اين حرف ما هميشه يادتان باشد:

 
مصرف منظم اين مواد غذايي به سلامت شما رحم نمي‌كند. از همين الآن به فكر يك جايگزين سالم براي اين مواد غذايي باشيد.

 
غلات شيرين

 
غلات صبحانه مفيدند اما برخي از اين غلات حاوي ميزان بسيار زيادي هيدرات‌هاي كربن و قند هستند. زماني كه شما از اين غلات صبحانه مصرف مي‌كنيد ميزان گليسمي‌ خونتان بالا مي‌رود و تا زماني كه به حالت نرمال برگردد شما را خسته مي‌كند. براي اينكه يك روز مفرح و پر از انرژي را شروع كنيد بهتر است از مصرف غلات خيلي شيرين خودداري كنيد. بهتر است از غلاتي استفاده كنيد كه حاوي پروتئين و فيبرهاي بيشتري هستند. همچنين مي‌توانيد به غلاتتان گردو يا تخم كتان آسياب شده اضافه كنيد تا فيبر و پروتئين بيشتري دريافت كنيد.

 
شيريني‌، پيراشكي، دونات

 
اين شيريني‌ها نه تنها از آرد سفيد تصفيه‌شده (بدون سبوس) تهيه مي‌شوند بلكه سرشار از قند نيز هستند. بايد بدانيد كه قند بدترين منبع انرژي براي شروع يك روز خوب است. به خاطر اينكه به سرعت ميزان گليسمي‌(قند) خون را بالا مي‌برد. براي همين هم خيلي زود گرسنه‌تان مي‌شود و احتمال اين را كه كم كم دچار فشار خون بالا، چاقي مفرط و ديابت شويد بالا مي‌برد. اگر خطراتي كه برشمرديم همچنان شما را قانع نكرده تا از پيراشكي‌ها و دونات‌هاي محبوبتان دست بكشيد بهتر است بدانيد اين شيريني‌ها به يك شيوه ديگر نيز سلامتي‌تان را به خطر مي‌اندازد؛ اكثر دانشمندان بر اين عقيده‌اند كه مصرف زياد قند و سرطان ارتباط تنگاتنگي دارند.

 
شيرين‌كننده‌هاي غيرطبيعي

 
اگر چه شربت افراي طبيعي يك شيرين‌كننده مفيد براي سلامتي است اما شربت‌هاي ديگري هم هستند كه از ذرت تهيه شده و حاوي ميزان زيادي فروكتوز هستند. اين‌گونه شيرين‌كننده‌هاي غيرطبيعي در مواد غذايي بسته‌بندي و فراوري شده استفاده زيادي مي‌شوند. بايد بدانيد كه اين قبيل خوراكي‌ها حاوي ميزان زيادي فروكتوز هستند و باعث چاقي دور شكمي‌ و انباشتگي چربي در اندام‌هاي داخلي بدن مي‌شود. متأسفانه اين نوع چربي‌ها نيز خطر ابتلا به سرطان را افزايش مي‌دهند. نتايج پژوهشي كه در مجله Global Public Health به چاپ رسيده نشان مي‌دهد كه ارتباط زيادي بين مصرف شربت ذرت با فروكتوز بالا و ابتلا به ديابت نوع 2 وجود دارد.

 
براي صبحانه چه بخوريم؟

 
به عقيده بيشتر متخصصان تغذيه بهتر است براي صبحانه حق تقدم با دانه‌هاي سبوس‌دار و پروتئين باشد. گردو، دارچين، نوشيدني سويا يا شير بدون چربي و ميوه نيز از بهترين گزينه‌هاي يك صبحانه سالم هستند. اگر دارچين را به چاي يا مرباي كم شيرينتان اضافه كنيد براي تنظيم قند خونتان خوب است

....

نگاهى كوتاه بر زندگانى علامه ملا احمد نراقى

محمود پسنديده

مجله مشكوة شماره 42

حضرت آيت الله ملا احمد نراقى (رحمة الله عليه) عالمى معروف و علامه‏اى مشهور، در فقه و اصول ماهر، در حكمت و فلسفه و رياضى متبحر و در آگاهى بر اديان باطله سرآمد بوده است . وى در سال 1185 يا 1186 ه.ق در قريه نراق از توابع كاشان ديده به جهان گشوده، پدرش حاج ملا مهدى بن ابى‏ذر (م 1209 ه.ق) شيخى جليل و فقيهى پارسا بوده و از محضر وحيد بهبهانى و ملا اسماعيل خاجوئى بهره‏مند گرديد و داراى تأليفاتى مانند لوامع و جامع السعادات در علم اخلاق و مشكلات العلوم و انيس التجار و معتمد الشيعه و التحفة الرضويه و التجريد و محرق القلوب است.

از اشعار اوست:

اى خوش آن صبحدمى كايت بشرا رسدم‏ 
نفحه روح قدس از دم عيسى رسدم‏ 
بشكند مرغ سماوى نفس ناسوتى‏ 
اذن پرواز سوى عالم بالا رسدم

حاج ملا احمد نراقى ابتدا نزد پدرش تحصيل كرده، سپس از محضر علامه بحر العلوم و شيخ جعفر كاشف الغطاء در نجف اشرف بهره‏مند گرديده و در كربلا نيز در درس ميرزا مهدى شهرستانى و وحيد بهبهانى حاضر شده و بعد از نيل به درجه اجتهاد به كاشان بازگشته و مشغول تدريس گشته است.

معظم‏له از اجله علماى قرن سيزدهم هجرى است و چنانچه علامه خوانسارى در روضات گويد: «نراقى دريايى مواج و بحرى عجاج بود، در فنون معموله استادى ماهر و در علوم متبوعه استوانه كامل؛ اديبى سراينده و فقيهى برازنده... نراقى نويسنده‏اى ماهر و مؤلفى ناصح بود كه معراج السعاده او جهت خوشبختى مردمان و كشكول او به اسم خزائن مشهور است» .

وى داراى تأليفاتى چون: مستند الشيعه فى احكام الشريعه، عوائد الايام، طاقديس، عين الاصول، شرحى بر تجريد الاصول، معراج السعاده، اسرار الحج، اجتماع امر و نهى، اساس الاحكام، سيف الامه، مناهج الاصول، مفتاح الاحكام، خزائن و يك ديوان شعر فارسى است، از اشعار اوست:

تاراج كنى تا كى اى مغبچه ايمانها 
كافر تو چه مى‏خواهى از جان مسلمانها 
اى خضر مبارك پى بنماى به من راهى‏ 
سرگشته چنين تا كى مانم به بيابانها 
دامن بكش از دستم اى بت كه به اميدت‏ 
يكباره كشيدستم دست از همه دامنها 
پروانه صفت گردم گرد سر هر شمعى‏ 
از روى تو چون روشن شد شمع شبستانها

اين عالم ربانى و حكيم و شاعر توانا در سال 1244 ه.ق در شهر كاشان به بيمارى وبا مبتلا و دارفانى را وداع گفت و جسد مطهرش را از كاشان به نجف حمل نمودند و در كنار آرامگاه پدرش در صحن مطهر پشت سر حضرت به خاك سپردند.

شيخ مرتضى كه به دنبال كسب علم و دانش به شهرهاى مختلف سفر مى‏كرد و از حوزه‏هاى علميه شهرهاى مختلف بازديد مى‏نمود در كاشان گمشده خود را پيدا كرد. شيخ در كاشان ملا احمد نراقى را چون دريايى از علم و حكمت و عرفان و اخلاق يافت، لذا رحل اقامت افكند و زانوى شاگردى نزد كرسى آن استاد والا مقام زد و حدود چهار سال از محضر وى استفاده نمود و هم در آن وقت به تصنيف و تأليف پرداخت بين شيخ و ملا احمد جاذبه‏اى متقابل برقرار بود تا جايى كه نراقى پس از حركت شيخ از كاشان فرموده: «استفاده‏اى كه من از اين جوان نمودم بيش از استفاده‏هايى بود كه او از من برد» و نراقى كه شيخ را مجتهدى مسلم ديد در هنگام حركت به وى اجازه مبسوطى داد و در آن شيخ را به بهترين عبارات ستود و هم او در مورد شيخ گفته «در مسافرتهاى مختلفه زياده بر پنجاه مجتهد مسلم ديده‏ام كه هيچ يك از ايشان به مثل شيخ مرتضى نبودند».

...

...

محمد حسين رسولى

ايران اسلامى با تاريخ درخشان مهد پرورش علماء، و دانشمندان بزرگ مسلمانى بوده است كه به داشتن اين ستارگان علم و فضيلت مباهات دارد.

يكى از اين بزرگان علامه مولى احمد بن محمد مهدى نراقى، معروف به فاضل نراقى (م 1245 ق) است. وى در چهاردهم جمادى الثانى، در عهد سلطنت كريم خان زند در سال 1185 ق در خاندان علم و فضيلت در نراق ديده به جهان گشود.

وى دوران نوجوانى و جوانى را در شهر كاشان و در محضر پدر بزرگوارش محقق نراقى (م 1209 ق) حدود سالهاى 1190 تا 1205 در پانزده سال اواخر عمر پدر بزرگوارش ـ به تحصل دوره‏هاى مقدمات، سطح و خارج گذراند و عمده تحصيل وى در اين ايام مى‏باشد. وى درباره پدرش غالبا عبارت (من اليه فى جميع العلوم استنادى) را بكار برده است.

از همان ابتدا وى با استعداد قوى و همت عالى و ذهن توانايى كه داشت بسرعت مدارج علمى را طى نموده و خود شروع به تدريس معالم و مطول نمود.

وى در حاليكه در سال 1205 به درجه اجتهاد نائل شده بود همراه پدر بزرگوارش به عتبات عاليات مشرف و مراتب عالى تحصيلات حوزوى را در آنجا مى‏گذراند.

در آنجا از محضر بزرگانى همچون سيد محمد مهدى بحرالعلوم (م 1212ق) سيد على طباطبائى، صاحب الرياض (م 1231ق)، سيد مهدى شهرستانى (م 1216ق)، شيخ محمد جعفر نجفى (م 1228 ق)، استفاده‏هاى وافرى برده و به تدريس، تحقيق و تأليف مى‏پردازد ⁽¹⁾ هنوز بيش از چهار سال از اقامت وى در نجف اشرف نمى‏گذشت كه به خاطر وفات پدر بزرگوارش در سال 1209 ق بناچار به كاشان باز مى‏گردد و به جاى پدرش مسؤليت اداره حوزه علميه، تدريس و خدمت به مردم آن سامان را به عهده مى‏گيرد.

حوادث سياسى و اجتماعى زمان وى

دو جنگ بزرگ بين روسيه و ايران در سالهاى 1222 و 1241 ق كه منجر به دو عهدنامه گلستان و تركمان‏چاى شد از حوادث زندگانى وى مى‏باشد.

از ديگر حوادث زندگى وى قتل محمد خان قاجار در سال 1212ق است فتحعلى شاه كه پس از او به حكومت رسيد با توجه به ايمان دينى مردم و از باب مصلحت و براى مشروعيت دادن به حكومتش به دنبال جلب نظر علما بود وى در هنگام جلوس بر تخت سلطنت از شيخ جعفر نجفى معروف به كاشف الغطاء كه از بزرگان فقها در زمان او بود اجازه گرفت و سپس از مولى احمد كه بزرگترين شخصيت علمى و مرجع شيعيان ايران بود درخواست نمود كه رساله عمليه‏اى را تأليف نمايد تا به دستورات آن عمل شود مولى احمد به دليل تمايل شاه رساله وسيلة النجاة را در دو مجلد نوشته به او هديه نمود.

پس از فرار نيروهاى ايرانى در جنگ سال 1219 و 1228 و به اشغال در آمدن بعضى از مناطق ايران به وسيله نيروهاى روسى و ظلم و اجحاف آنان به مردم علماى بزرگى همچون سيد محمد مجاهد (م 1242 ق) و مولى احمد سيد نصر الله استرآبادى، سيد محمد تقى قزوينى (م 1270 ق) به دربار شاه رفته و از شاه خواستند كه آنها را بيرون كند فتوى به جهاد دادند و گفتند هر كس از جهاد رو برگرداند گناه كرده و از شيطان تبعيت كرده است. ⁽²⁾

در نتيجه تلاش علما، شاه به جمع آورى نيرو و جنگ با آنان پرداخت اگر چه در ابتدا ايرانيان پيروز شدند و آنان را بيرون كردند اما به دليل كمبود تجهيزات جنگى نيروهاى ايران شكست خوردند و در نتيجه معاهده تركمان‏چاى به ايران تحميل شد.

اگر چه در اين جنگ ايرانيان موفق نشدند اما تلاش در مقاومت آنان با عده و تجهيزات كم در طول تاريخ به عنوان سند افتخار از مقاومت اين مردم و تلاش علماى آگاه در برابر تهاجم بيگانه باقى ماند.

فرزندان

در مقدمه معراج السعادة چاپ امير كبير، فرزندان مولى احمد را دو پسر ذكر نموده‏اند به نامهاى حاج ملا محمد معروف به حجت الاسلام و ملقب به خاتم المجتهدين كه داماد ميرزاى قمى صاحب قوانين بوده است.

و پسر ديگر وى نصيرالدين نام داشته كه فردى فاضل و دانشمند و اديب بوده و داراى تأليفات زيادى است. اما در كتاب مشاهير كاشان و تاريخ اجتماعى كاشان، تعداد فرزندان ملا احمد 8 نفر ذكر شده كه همگى پسر و از فضلا بوده‏اند و نامهاى آنان را حاج ملا احمد، ميرزا محمد نصير، ملا محمد تقى، ميرزا ابراهيم، حاج ملا محمد جواد، ملاهاشم، ملا محمد على، ميرزا نصرالله و مهمترين آنها را حاج ملا محمد و حاج ملا محمد جواد ذكر نموده‏است.

اما آنچه در كتب تراجم دانشمندان و فقهاى شيعه ذكر شده 4 پسر فاضل و دانشمند وى بدين شرح است: ملا محمد (1215ـ 1297 ق) معروف به عبدالصاحب، محمد نصير (1219ـ 1273ق) ابوتراب (1221ـ 1262)، محمد جواد (1222ـ 1278ق) كه تفصيل آثار و تأليفات آنان خواهد آمد.

اساتيد

اگر چه در مقدمه كتاب عوائد الايام اساتيد مولى احمد را فقط پدرش و آية الله بحرالعلوم بيان شده است و آمده كه انه لم يتلمذ عند احد غير والده و بحر العلوم، بل كان صديقا لهم و يروى عنهم بالاجازة و قدلقى البعض منهم خلال استفاره الى العتبات: فقط از پدرش و بحر العلوم درس گرفته است و با ديگران دوست بوده و مشايخ اجازه وى بوده‏اند و بعضى ديگر را در بين سفرهايش به عتباب عاليات ملاقات نموده است. ولى با توجه به عبارت روضات الجنات ج 7/202 كه در ضمن نقل اجازه‏اش به بعضى از فقهاى بزرگ معاصرش آمده است ثم اخذ، حضرة المجيز فى تفصيل سائر مشايخ شخصه العزيز و بداء منهم بالسيد العلامه الطباطائى النجفى، ثم بالسيد الفهامة العلائى الكربلائى، ...

و با توجه به الذريعه ج 1/145 در مورد اجازه وى به آقا محمد على بن محمد باقر هزار جريبى (م 1245ق) آمده است قد ذكر المجيز فيها من مشايخه خمسة، والده و آية الله بحر العلوم و ميرزا مهدى الشهرستانى، صاحب الرياض و الشيخ الاكبر

و يا در پايان اجازه‏اش به برادرش محمد مهدى بن محمد مهدى كه از اساتيدش تعبير به مشايخى العظام و اساتيدى الكرام الذين هم آبائى الروحانيون دارد كه نشان از تعداد بيش از دو نفر دارد، بنابراين بنظر مى‏رسد كه اساتيد وى بيش از دو نفر بوده‏اند اما از پدرش و آية الله بحر العلوم بيش از ديگران استفاده نموده است.

شاگردانش

اگر چه شاگردان ملا احمد زياد بوده‏اند و آنچنانكه در مقدمه كتاب خزائن وى، استاد على‏اكبر غفارى نقل نموده كه بيش از 20 اجازه از وى موجود است كه در نزد فاضل معاصر حسن نراقى موجود است ⁽³⁾ اما نام بعضى از آنان كه در دسترس مى‏باشند عبارتند از:

1ـ شيخ مرتضى انصارى (م 1281 ق) وى بين سالهاى 1241 تا 1244 در اواخر عمر شريف مولى احمد از محضر وى استفاده نموده است.

2ـ برادر فاضل و دانشمندش محمد مهدى بن محمد مهدى نراقى (م 1286ق) معروف به آقا بزرگ

3ـ سيد شفيع چابلقى (م 1280 ق)

4ـ محمد حسن جاسبى

5ـ فرزندش محمد بن احمد (م 1297 ق) ملقب به عبد الصاحب و معروف به حجة الاسلام، داماد محقق قمى

6ـ برادرش ميرزا ابوالقاسم كاشانى (م 1256ق)

وى در سلسله مشايخ بسيارى از متأخرين از طريق شاگردانش بخصوص شيخ مرتضى انصارى مى‏باشد كه مى‏توان از محدث نورى صاحب مستدرك الوسائل امام خمينى قده و مرحوم آية الله عظمى نجفى مرعشى نام برد.

جايگاه علمى

مولى احمد نراقى در بين علماى قرون اخير از جايگاه خاصى برخوردار است وى در علوم مختلف اصول فقه، فقه، حديث، رجال، دراية، رياضيات، نجوم، حكمت، كلام، اخلاق، ادبيات و شعر سرآمد علماى زمان خود بوده است.

هوش سرشار، سهولت فراگيرى علوم متعدد، عمق تحقيق و وسعت تتبع و عنايات خاص الهى، او را در طول تاريخ دانشمندان شيعه به عنوان فقيهى كم نظير مطرح ساخته است.

وى از همان دوران جوانى مسئوليت مرجعيت و رياست و زعامت دين و دنياى مردم كاشان و قسمتهاى وسيعى از ايران را برعهده داشت و كلمات معاصرين و علماى پس از وى شاهد بر اين مطلب مى‏باشد .

ابتكارات و ابداعات

اگرچه در زمان وى فقهاى بزرگ و مشهورى وجود داشته‏اند اما شخصيت اجتماعى وى دركنار ابعاد ديگر، او را از ديگران ممتاز نموده است.

اشتغال به امور اجتماعى و سياسى و سعى وى در طرح مباحث جديد فقهى به گونه‏اى كه با مسائل مستحدثه هماهنگ باشد او را به فقيهى زمان شناس، مبتكر و مجدد كه حقايق زمان خود را بخوبى درك مى‏كرد تبديل كرده بود نمونه‏هايى از درك عميق از حقايق و تحقيق فراگير وى را در كتاب عوائد الايام مى‏توان ديد طرح مبحث ولايت فقيه از نمونه‏هاى بارز اين ابتكارات مى‏باشد وى بر خلاف اكثر فقهاى قبل از خود به اين بحث به صورت يك مسئله فرعى جزئى نگاه مى‏كردند و آن را در امور حسبيه و صرف موارد زكاة و خمس منحصر مى‏ديدند، بين حكومت اسلامى و مبحث ولايت فقيه جمع نموده و آن را به صورت مفصل و منسجم مطرح نموده است.

تأليفات: از مولى احمد تأليفات متعددى در علوم مختلف بجاى مانده است كه عبارتنداز:

فهرست كتابهاى فقهى

1ـ الاطعمة و الاشربة

2ـ اسرار الحج

3ـ الرسالة العملية

4ـ الرسائل و المسائل

5ـ حاشيه الروضة البهية

6ـ رسالة الرضاع

7ـ رسالة فى منجزات المريض

8ـ عوائد الايام من مهمات الاحكام

9ـ القضاء و الشهادات

10ـ مستند الشيعه فى احكام الشريعة

11ـ مناسك حج

12ـ وسيلة النجاة

13ـ هداية الشيعه

14ـ تذكرة الاحباب

فهرست كتابهاى اصول فقه

1ـ اجتماع امر و نهى

2ـ اساس الاحكام فى تنقيح عمدة المسائل الاصول بالاحكام

3ـ تنقيح الفصول فى شرح التجريد

4ـ حجية المظنة

5ـ عين الاصول

6ـ عين اليقين

7ـ مفتاح الاحكام فى اصول الفقه يا مفتاح الاصول

8ـ مناهج الاحكام فى اصول الفقه يا مناهج الاصول الى على الاصول

فهرست كتابهاى رياضى و هيئت

1ـ شرح محصل الهيئة

2ـ شرح رسالة الحساب

3ـ حاشية اكرنا ذوسيوس حاشيه بر تحرير اكر مولى مهدى نراقى

فهرست كتابهاى فلسفى

1ـ سيف الامة و برهان الملة

فهرست كتابهاى اخلاقى

1ـ معراج السعادة

فهرست كتابهاى متفرقه

1ـ ديوان صفائى نراقى

2ـ خزائن

3ـ طاقديس يا مثنوى لسان الغيب يا مثنوى شفائى

4ـ مشكلات العلوم

5ـ شرح حديث جسد الميت

گفتار بزرگان

1ـ سيد محمد شفيع جاپلقى بروجردى از شاگردان وى

الفاضل العالم المحقق المدقق، و البحر الزاخر الفائق على الاوائل و الاواخر، و الجامع بين المعقول و المنقول برادر وى حاج مولى محمد مهدى نراقى معروف به آقا بزرگ (الروضة البهية فى الاجازات الشفيعية /16)

2ـ الاستاذ الاعلم و الشيخ المعظم البحر المتلاطم المواج، الذى ملأ ذكر مفاخر جميع الفجاج عمدة فقهاء الكرام و زبدة العلما الفخام (لباب الالقاب/175)

3ـ صاحب لباب الالقاب:

هو كوالده القمقام من مشاهير علماء الاسلام و معاريف الفقها الاعلام بل كان اعلمهم و افقههم و افضلهم و اتقنهم فى عصره و اشهرهم فى دهره (لباب الالقاب/94)

4ـ صاحب روضات الجنات

فحل الفحول و فخر اهل المعقول و المنقول، العارج الى ذروة معارج الرفعة و التراقى الحاج مولانا احمد بن مهدى بن ابى‏ذر الكاشانى النراقى، كان بحر مواجا و يما عجاجا و استاذا ماهرا و عمادا كابرا و اديبا شاعرا من كبراء الدين و عظماء المجتهدين (روضات 1/95)

5ـ شيخ آقا بزرگ تهرانى عالم كبير و فقيه بارع و مصنف جليل و جامع متبحر و رئيس مطاع و كان رحمه الله من الصلحاء الاتقياء و الابرا و الاخيار عطوفا على الفقراء شفيقا على الضعفاء، ساعيا فى قضاء الحوائج (الكرام البررة 1/116)

6ـ محدث قمى در الفوائد الرضوية: / 410:

العالم العابد و الفاضل الفقيه النبيه و الشاعر الاديب، السراج الوهاج و البحر العجاج فحل الفحول و بحر اهل المعقول و المنقول.

7ـ علامه محمد على مدرس تبريزى در ريحانة الادب 6/ص 160

من فحول علماء الدين و اكابر المجتهدين فقيه اصولى محدث رجالى، نجومى و رياضى متبحر فى المعقول و المنقول و استاذ ماهر و شاعر بليغ و زاهد مفتي

در ايران اين روز در ۱۵ اسفند برابر با 6 مارس هر سال و هفته منابع طبيعي از 15 الي 21 اسفند است، در آفريقاي جنوبي هفته درختكاري از ۱ تا ۷ سپتامبر هر سال است. در الجزاير روز درختكاري برابر با ۲۷ اكتبر، در استراليا برابر با ۲۸ ژولاي، در بلژيك برابر با ۲۱ مارس، در برزيل برابر با ۲۱ سپتامبر، در كامبوج برابر با ۱ ژوئن، در جمهوري آفريقاي مركزي برابر با ۲۲ جولاي، در تايوان برابر با ۱۲ مارس، در چين برابر با ۱۲ مارس، در كاستاريكا برابر با ۱۵ ژوئن، در مصر برابر با ۱۵ ژانويه، در آلمان برابر با ۲۵ آوريل، در ژاپن برابر با ۲۹ آوريل، در كنيا برابر با ۲۱ آوريل، در لسوتو برابر با ۲۱ مارس، در مقدونيه برابر با ۱۲ مارس، در مالاوي برابر با دومين دوشنبه ماه دسامبر، در مكزيك برابر با دومين دوشنبه ماه جولاي، در نامبيا برابر با ۸ اكتبر، در هلند برابر با نخستين روز بهار (۲۱ مارس) يا نخستين روز پاييز (۲۱ سپتامبر)، در نيوزيلند برابر با ۵ ژوئن، در نيجر برابر با ۳ آگوست، در فيليپين برابر با ۲۵ ژوئن، در لهستان برابر با ۱۰ اكتبر، در اسرائيل برابر با پنجمين روز ماه شِوَت (ژانويه-فوريه)، در پرتغال برابر با نخستين روز بهار (۲۱ مارس)، در كره جنوبي برابر با ۵ آوريل، در سريلانكا برابر با ۱۵ اكتبر، در تانزانيا برابر با ۱ ژانويه، در اوگاندا برابر با ۲۴ مارس، در ايالات متحده امريكا برابر با ۱۰ آوريل، در ونزوئلا برابر با چهارمين يكشنبه ماه مي هر سال است.

..

جعفر كامكار

ويژه روز احسان و نيكوكاري

14اسفند؛ روز احسان و نيكوكاري، روز خير و بركت فرا رسيد.

نسيم رحمت خداوند از هر سو به مشام مي رسد؛ جسم و جان ما را مي نوازد و همه ما را به نيكوكاري فرا مي خواند، بياييد در اين روز با عملي نيك، هر چند اندك، به جمع نيكوكاران بپيونديم.

لب ها پر از لبخند

دل ها به هم نزديك مي شوند و شكوفه هاي مهرباني در قلب ها جوانه مي زند.

امروز لب ها براي لبخند پر از بهانه اند و بازار محبت گرم است.

شايد بتوان با سرمايه احسان و نكوكاري، در اين روز، دلي به دست آورد و با دوستي و مهرورزي، بوستان وجود را زينت داد و نهال عشق و خوبي را بار ديگر آبياري كرد.

اجر و مزد انفاق

در فرهنگ شكوهمند اسلام، انفاق در راه خدا، از مصاديق احسان شمرده شده و روايات و آيات بسياري در تأكيد آن آمده است.

قرآن مجيد اجر و مزد انفاق در راه خدا را هفتصد برابر بيشتر مي داند.

و نيز مي فرمايد: «اگر چيزي را در راه او انفاق كنيد، خداوند عوض آن را مي دهد و جاي آن را پر مي كند و او بهترين روزي دهندگان است»

منفقان رستگارانند

قرآن مجيد، انفاق در راه خدا و دوري از صفت ناپسنديده بُخل و طمع را، از ويژگي هاي اخلاقي رستگاران شمرده شده است.

در آيه 16 سوره تغابن آمده است: «تا مي توانيد تقواي الهي پيشه كنيد و گوش دهيد و اطاعت نماييد و انفاق كنيد كه براي شما بهتر است و كساني كه از بخل و حرص خويشتن مصون بمانند، رستگارانند.»

خداوند اعمال ما را وسيله آزمايش مان ذكر مي كند و ضمن توصيه به انفاق، ما را از پاداش عظيم آن با خبر مي نمايد و حفظ وجودمان را از بخل سبب رستگاري مان مي داند.

توشه اي براي سختي ها

انفاق عملي است محبوب خداوند و داراي اجر فراوان. انفاق سبب مي شود، در هنگام مرگ و در روز قيامت، ترس و اندوه از ما دور شود.

هم چنين پاداش احسان، ويژه افراد معين نيست و همه مردمان در برابر انفاقي كه مي كنند به پاداش عمل خود مي رسند.

پس انفاق كنيم تا توشه اي نيكو براي لحظات سخت خود پيش فرستيم.

انفاق، تجارتي پرسود

آيه 29 سوره فاطر، در بياني بلند، احسان در راه خدا را تجارتي سرشار از سود شمرده شده است: «كساني كه كتاب الهي را تلاوت مي كنند و نماز به پا مي دارند و از آنچه روزي شان داده ايم، پنهان و آشكار، انفاق مي كنند، تجارتي پرسود و بي زيان را اميد دارند.» چنين معامله اي با خداوند، بي شك، سودي به عظمت رضوان الهي دربردارد.

از حضرت علي عليه السلام هم روايت شده است: «آن كس كه با دستي كوتاه ببخشد، از دستي بلند پاداش مي گيرد.»

بنابراين، آنچه در راه خير انفاق مي كنيم، هرچند كم باشد، خداوند از فضل خود بر آن مي افزايد و چندين برابر به ما پاداش مي دهد. پس تا مي توانيم با كالاي نيكوكاري با خدا تجارت كنيم كه سودي سنگين به دنبال دارد.

حضرت علي عليه السلام در اين باره نيز فرمودند: «هر گاه تهي دست شديد، با صدقه دادن، با خدا تجارت كنيد» و «روزي را با صدقه دادن فرود آوريد.»

دستگيري در روز جزا

حضرت علي عليه السلام در بيان زيبايي مي فرمايند: «تا فرصت باقي است، راه توبه باز است. عمل نيكو انجام دهيد، پيش از آنكه چراغ عمل، خاموش گردد و فرصت، پايان پذيرد و اجل فرا رسد و در توبه بسته شود»

و خداوند مهربان نيز از ما خواسته است: پيش از آنكه مرگمان فرا برسد، از اموال خود در راه خدا انفاق كنيم و اعمالي نيكو براي روزهاي سخت مرگ و ناتواني پيش بفرستيم. چرا كه اگر اهل انفاق نباشيم و در دنيا دست نيازمندان را نگيريم، در آخرت نيز كسي از ما دستگيري نمي كند.

اخلاص در انفاق

از مهم ترين شرايط انفاق، «اخلاص» است.

يعني آنچه مي بخشيم، بايد فقط براي خدا و نيت ما تنها رضايت او باشد.

وقتي انفاق مي كنيم، نبايد از كسي توقع مدح داشته باشيم؛ چراكه اگر اين توقع در كار بيايد، انفاق، ديگر در راه خدا نيست و نبايد منتظر پاداش و گشايش و آمرزش بود.

و چنانچه نيت ما براي خدا خالص باشد، خداوند چنان اجري به ما مي دهد كه در باورمان نگنجد و هر چه اخلاص بيشتر باشد، شايستگي براي پاداش هم بيشتر مي شود.

انفاق از مال حلال

مالي كه در راه خدا انفاق مي شود، بايد از حلال باشد. اگر مال از حلال نباشد، يعني شرط انفاق موجود نيست و اين عمل از ما پذيرفته نمي شود و ما را سودي نمي بخشد و در حقيقت، از كاري كه انجام داده ايم، چيزي به دست نمي آوريم.

به دست خدا

در قرآن مجيد آمده است: «هرگز به حقيقت نيكوكاري نمي رسيد، مگر آنكه از آنچه دوست مي داريد، انفاق كنيد» چون انفاق در راه خداوند است و به دست او مي رسد، پسنديده است از بهترين چيزهايي باشد كه در اختيار داريم. چيزهايي كه شايستگي هديه كردن به پروردگارمان را داشته باشد.

نيازمند واسطه اي جهت خير و بركت

چنانچه خداوند بر ما منت نهد، توفيق انفاق را نصيب ما مي كند. مبادا با منت و آزار، عمل نيك خود را فاسد و باطل كنيم و بندگان محبوب و آبرودار خداوند را برنجانيم. بايد براي كمك به نيازمندان، راهي در پيش گيريم كه آبروي آن ها حفظ شود.

در حقيقت، آنان بر ما حق دارند؛ چراكه واسطه اي براي رحمت و خير و بركت رساندن به ما شده اند. چون ما اندكي از مال بي ارزش دنيا را داده ايم و در برابر، رضاي خدا و پاداش فراوان او را به دست آورده ايم .

گام اول

احسان با پدر و مادر

در اسلام نيكي به پدر و مادر، بسيار سفارش شده است. آنان سرچشمه نيكي و احسان هستند و زلال نيكي از چشمه وجود آنان به دل ما راه يافته است. پس در اين روز نيكي كردن را از نيكي به پدر و مادر آغاز كنيم.

بياييد امروز كه روز احسان و نيكوكاري است، به ديدن آن ها برويم و نيازشان را پيش از آنكه به زبان آورند، برآورده كنيم.

بياييد از امروز قدر آن ها را بيشتر بدانيم و برايشان دعا كنيم كه «بار خدايا پدر و مادرهاي ما را رحمت كن؛ همچنان كه در حال طفوليت ما را پروراندند.»

احسان به خويشان و همسايگان

در اسلام، درباره صله رحم و به جاي آوردن حقوق خويشان و نزديكان سفارش بسيار شده است.

در روايات آمده است: هر كه صله رحم به جا آورد، خدا او را به رحمت خود وصل مي كند و اعمال او را قبول مي كند. اگرچه به سلام كردني و نيكو جواب سلام دادني باشد.

پيامبر عظيم الشأن اسلام نيز در اين باره فرموده اند: «براي كسي كه صله رحم كند، من ضامنم كه خدا او را دوست دارد، روزي اش فراخ، عمرش را زياد و او را به بهشت وارد كند.»

همچنين در روايات و احاديث، احسان و نيكي به همسايه و رعايت احوال آنان، تأكيد فراوان شده است پيامبر صلي الله عليه و آله در حق همسايه چنين فرمودند: «به درستي كه ايمان ندارد، كسي كه شب سير بخوابد و همسايه مسلمانش گرسنه باشد»

حضرت صادق عليه السلام نيز در اين باره فرمودند: «صله رحم كردن و با همسايه هانيكويي كردن، خانه ها را آباد و عمرها را زياد مي كند.»

احسان به يتيمان

در قرآن مجيد، درباره حفظ اموال يتيم، محبت نمودن به او و نيز تربيت او سفارش بسيار شده است پس چه نيكوست كه در اين روز، از احوال يتيمان خبر بگيريم، به آنان مهر بورزيم و از حقوق آنان حمايت كنيم.

احسان به مساكين

مسكين به كسي گفته مي شود كه در مرتبه شديدي از نيازمندي قرار دارد؛ مانند كسي كه زمينگير شده و به فقر و تهي دستي گرفتار گشته و راه در آمدي براي او نيست.

قرآن مجيد رعايت حال مساكين را واجب دانسته و رسيدگي به امور آنان را جزئي از عبادت حق به حساب آورده و ما را هشدار داده است، چنانچه به اطعام مساكين مبادرت نورزيم، عذاب سختي بر ما مسلط خواهد شد.

پس اين روز را غنيمت بشماريم و با مال و دارايي خود، هر چند اندك، به ياري مساكين و نيازمندان شتابيم و با حفظ آبرويشان در رفع مشكلات آنان تلاش نماييم.

روايات

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: زير بناي اساسي عقل پس از ايمان به خداي تعالي، اظهار محبت نسبت به مردم و رساندن خير به نيكوكار و [حتي] بدكار است.

حضرت علي عليه السلام مي فرمايند:

- بخشش بيش از خويشاوندي محبت مي آورد.

ـ آنكه پاداش الهي را باور دارد، در بخشش سخاوتمند است.

ـ كسي كه حاجت برادر مؤمن اش را برآورد، مانند كسي است كه همه عمرش را به عبادت گذارنده است.

ـ خودت وصي مال خودت باش. امروز به گونه اي عمل كن كه دوست داري پس از مرگت عمل كنند.

ـ در دنيا جز براي دو كس خير نيست؛ يكي گناهكاري كه با توبه جبران كند و ديگر نيكوكاري كه در كارهاي نيكو شتاب ورزد.

امام صادق عليه السلام :

- نيكوكاري و حسن خلق خانه ها را آباد كند و بر عمرها بيفزايد.

ـ هيچ گناهي بزرگتر از گناه كسي نيست كه از احسان به محتاج خودداري كند .

ـ بهترين نيكي آن است كه به محتاج برسد.

ـ بهترين شكل احسان، بخشش بدون انتظار عوض است.

ـ هركس به خاطر احسانش منت گذارد، آن را فاسد كرده است.

آيات قرآن

ـ همانا نيكي ها، بدي ها را مي برد.

ـ نيكي كنيد كه خداوند نيكوكاران را دوست دارد.

ـ هر كس كار نيكي به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد.

ـ رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است.

ـ خداوند با كساني است كه تقوا پيشه كرده و نيكوكارند.

ـ در نيكي ها بر يكديگرند سبقت جوييد.

منابع : 

- گلبرگ ،اسفند 1386، شماره 96،هفته اكرام و كمك به مستضعفان

- همان ،مهر 1386، شماره 91

- همان، اسفند 1383، شماره 60) همراه با فرشتگان «روز بين المللي  خيرين

...

...

...

كتاب درسهاي پيامبر اعظم (ص) گزيده اي از بيانات مقام معظم رهبري درباره شخصيت و بعثت نبي مكرم اسلام (ص) صبح امروز دوشنبه در دانشگاه تهران رونمايي شد.