!

شركت هرمي اوريف ليم كه چندي پيش با دخالت نيروهاي پليس و آگاهي فعاليت‌هايش متوقف شد، يكي از شركت‌هايي بود كه زير پوست لوازم آرايشي به فعاليت‌هاي هرمي و سياسي مي‌پرداخت. اين شركت لوازم آرايشي و بهداشي كه در كل ايران تنها يك شعبه براي عرضه محصولات خود در پايتخت داشت، فروش ساليانه محصولاتش در دنيا بيش از يك ميليارد يورو است. براي خريد محصولات اين شركت در ايران تنها يك راه وجود داشت و آن هم ورود به سيستم هرمي آن بود. يعني هيچ خريداري به طور مستقيم نمي‌توانست به تنها فروشگاه آن در تهران مراجعه كرده و محصول مورد نظر خود را خريدراي كند.

حميد‌رضا پارسا، مدير عامل اين شركت هرمي در ايران درباره عملكرد اين شركت مي‌گويد: «اين شركت در سال 1967 در سوئد تشكيل شده و در 61 كشور دنيا به همين شيوه فعاليت مي‌كند.» اما نكته جالب اين است كه اين شركت در ابتدا در ايران تنها در حد يك مغازه لوازم آرايشي بوده و يك سال است كه به گفته گردانندگان آن پس از روان‌شناسي نحوه جذب مشتري‌هاي ايراني به شيوه فروش هرمي روي آورده‌اند و توانسته‌اند 30 هزار نفر را جذب كنند.

پس از افشاي فعاليت هاي سياسي، رسانه‌ها به شدت به دفاع از اين شركت پرداختند و موضع‌گيري‌هاي تندي عليه مقامات ايراني اتخاذ كردند.

اين در حالي است كه شركت هرمي «اوريف ليم پرشيا» براساس گزارش دستگاههاي اطلاعاتي و قضايي كشور، علاوه بر فعاليت ناسالم هرمي و فرار مالياتي، در پوشش فروش لوازم آرايشي و بهداشتي از برخي جريانات سياسي حمايت مالي مي كرد.

قاچاق

طبق اظهارات مقامات ايراني سالانه ۸۰۰ ميليون دلار لوازم آرايشي قاچاق وارد كشور مي شود. واردات قانوني كشور ما در لوازم آرايشي بهداشتي به طور متوسط 150 ميليون دلار است كه توليدات ما در داخل جوابگوي 10 درصد از اين مقدار هم نيست و حداقل 800 ميليون دلار از نياز ما از طريق قاچاق وارد مي‌شود.

به دليل عوارض پوستي استفاده از لوازم آرايشي از يك سو و استفاده از نوع نامرغوب و غيربهداشتي آن از سوي ديگر سلامت مصرف كنندگان به شدت به مخاطره افتاده است. در حال حاضر ايران فقط درصد كمي از نياز خود به محصولات آرايشي و بهداشتي را توليد مي‌كند و بيشتر اين محصولات از كشورهاي چين، تركيه، كره و امارات وارد يا قاچاق مي‌شوند.

آمار سرانه يك خانم ايراني حدود 150 دلار است كه اغلب آنها از مواد آرايشي و بهداشتي غيراستاندارد را با مارك‌هاي متفاوت خريداري مي‌كنند. درصد از اقلام آرايشي و بهداشتي وارد شده به كشور به صورت قاچاق و بدون مجاز صادره از گمرك و وزارت بهداشت مي‌باشد و همچنين 90 درصد از آنها به صورت غيربهداشتي ساخته مي‌شوند. اغلب قاچاق كالاها از طريق شبكه‌هاي ماهواره به افراد تبليغ شده و بسياري از مردم كه اطلاع كافي از پخش و عرضه آن را ندارند، و به صورت تلفني و پيك موتوري خريداري مي‌كنند.

  براساس تحقيقي كه در موسسه تحقيقاتي TMBA انجام شده، حدود 14 ميليون دختر و زن بين 15 تا 45سال ساكن شهرهاي بزرگ ايران، بطور متوسط ماهانه 7/5 يورو براي خريد لوازم آرايشي هزينه مي‌كنند و اين درحالي است كه متوسط حقوق بين 490 تا570 يورو است. زنان و دختران ايراني به دليل حجاب توجه خاصي به چهره خود مي‌كنند. دختراني هستند كه بيش از يك ساعت جلوي آينه آرايش مي‌كنند.

اگر در اروپا مردم ترجيح مي‌دهند طبيعي باشند، در ايران جوانان ترجيح مي‌دهند آرايش كنند. زنان و دختران ايراني سالانه حدود 1630 ميليون يورو براي كالاي آرايشي هزينه مي‌كنند و بيشتر محصولات آرايشي وارداتي هستند، ولي قسمت اعظم اين واردات خارج از شيوه قانوني انجام مي‌شود و اكثر كار‌شناسان معتقدند كه حجم محصولات وارداتي غيرقانوني بين  570 تا610ميليون يورو است.

در گزارشي ديگر 14 ميليون نفر زن ايراني در برابر 140 ميليون نفر زن در خاورميانه به ميزان 1.2 ميليارد دلار از بازار 2.7 ميليارد دلار بازار فروش لوازم آرايشي در خاورميانه و بازار 160 ميليارد دلاري محصولات آرايشي در جهان  را به خود اختصاص داده اند. اين آمار حاكي از آن است كه نزديك به پنجاه درصد مصرف لوازم آرايشي در خاورميانه توسط تنها ده درصد زنان اين منطقه صورت مي پذيرد.

اين ارقام نشان دهنده آن است كه هر زن ايراني در سال 150 دلار يا به عبارتي بيش از 150 هزارتومان و هر زن در خاورميانه تقريبا 36 دلار يا به عبارتي بيش از 36 هزارتومان لوازم آرايشي مصرف مي‌كند. ضمن آن كه زنان ايراني اغلب از اجناس چيني استفاده مي‌كنند و در اين زمينه شايد حجم بيشتري از لوازم آرايشي را مصرف كنند. سهم برندهاي معتبر اروپايي و آمريكايي كه داراي كيفيت و تركيبات قابل اعتمادتري هستند، به دليل قيمت‌هاي بالايي كه در ايران دارند، كمتر از يك درصد بازار تخمين زده مي‌شود. متاسفانه سهم توليدكننده‌هاي ايراني از اين بازار بزرگ ورو به گسترش بسيار ناچيز است و حداكثر در حدود پنج درصد تخمين زده مي‌شود.

نكته جالب اين گزارش اين است مصرف لوازم آرايش در ايران صرفا در انحصار زنان نيست. در همين زمينه مجيد ابهري؛ كار‌شناس علوم رفتاري دانشگاه شهيد بهشتي، از تحقيقي خبر مي‌دهد كه بر مبناي نتايج آن، مردان ايراني، مصرف‌كننده 12 درصد از لوازم آرايش موجود در بازار هستند.

درباره افزايش گرايش جوانان به استفاده از مواد ارايش، جامعه شناسان معتقدند گاه آرايش بيش از حد و غيرمتعارف در دختران و پسران، جداي از دلايل شخصيتي و رفتاري فردي (ازجمله به عدم اعتماد به نفس، اختلالات شخصيتي و...)، تبديل به ابزاري براي كسب قدرت اجتماعي و لجبازي مي شود، آنها كج دهني خود به برخوردهاي نسنجيده خانواده و اجتماع را با رنگهاي تند صورت هايشان يا هر نوع هنجارشكني ممكن نشان مي دهند. روش هاي پرورشي نسنجيده، تعصبات كور و بي منطق جوانان را عصيان زده خواهد كرد، كه بي احترامي به عرف جامعه از پيامدهاي آن است.

همچنين بالاتر بودن تعداد دختران نسبت به پسران و تغيير ملاك هاي ازدواج از ديگر علل علاقه مندي آنها به متفاوت بودن است. به گفته بسياري از جوانان، اولين ملاك ها براي ازدواج، ثروت و زيبايي هستند و قابليت فرد براي درآمدزايي و رشته و مدرك تحصيلي در درجه دوم قرار دارند. به اين ترتيب زماني كه چهره اولين عامل انتخاب محسوب شود، طبيعي است كه فرد از بابت ظاهرش نگران باشد.

به هر حال، استفاده از لوازم آرايشي در ايران ديگر نه سن خاصي دارد و نه قشر خاصي. امروزه برخي از دختران و زنان ايراني استفاده از لوازم آرايشي را جزو لاينفك زندگي خود مي دانند. از سوي ديگر سن مصرف لوازم آرايشي نيز به 15 سال رسيده و اين در حالي است كه در كشورهاي توسعه يافته تمايل به آرايش بيشتر در بين زنان مسن ديده مي شود كه طراوت و شادابي پوست خود را از دست داده اند. همه اين موارد نشان دهنده يك مشكل ساختاري فرهنگي در كشور ماست. مشكلي كه اگر براي ان چاره انديشي نشود چه بسا مس تواند به بحراني براي سلامت و هنجارهاي جامعه ما تبديل شود.

علاقه غير مسلمانان به لوازم آرايشي حلال

بدنبال نخستين همايش بين المللي شكل گيري خطوط توليد لوازم آرايشي حلال بسياري از شركتهاي بزرگ لوازم آرايشي حلال اقدام به ارائه محصولات طبيعي خود در اين عرصه كرده و با استقبال خوبي مواجه شده است.

اهلام مومين مالك شركت لوازم آرايشي شفا به عنوان يك شركت داري مجوز محصولات آرايشي حلال كه زماني تنها در بازار خاورميانه كار مي كرد گفت: درحال حاضر تقاضا براي محصولات حلال در حال افزايش است، تمام محصولات ما داراي گواهي تأييديه حلال هستند و در ساخت آنها از هيچ محصول حيواني يا الكلي استفاده نمي شود، اين محصولات كاملا طبيعي و گياهي هستند.

در اكثر لوازم آرايشي از محصولات طبيعي استفاده مي شود اما در برخي از محصولات تركيبي از محتوايات براي مصرف كنندگان حلال چالش برانگيز است كه در اين ميان مي توان به محصولاتي اشاره كرد كه از منابع حيواني گرفته مي شود و در ساخت آنها از كلاژن، اسيد هيالورونيك، كارمين سديم و گليسيرين استفاده مي شود.

براساس اظهارات مومين، درحال حاضر براي اين مواد جايگزين حلال پيدا شده است و ما راهي يافته ايم تا براي مثال يك ماده گياهي را جايگزين گليسيرين كنيم كه كاركرد آن درست به همان شكل است.

اگرچه برخي از استانداردهاي منطقه اي براي شركتهايي كه خود را حلال معرفي مي كند وجود دارد اما براساس اظهارات مومين شركت لوازم آرايشي شفا تنها شركت آمريكايي در اين عرصه بوده كه داراي گواهي تأييد محصولات حلال خود است.

در سال 2005 بخش لوازم آرايشي و بهداشتي 9 درصد بازار جهاني محصولات حلال را دراختيار داشت اما اكنون براساس آمارهاي موجود اين بخش سهم بزرگي از بازار درحال رشد حلال را كه محصولات آن را 8/1 ميليارد نفر در سراسر جهان استفاده مي كنند در اختيار دارد.

ماه حسين گمبلز بنيانگذار شركت محصولات مراقبت از پوست صاف پيور به عنوان يكي از شركتهاي داراي گواي حلال اظهار داشت: بسياري از غير مسلماناني كه از ماهيت اين نوع محصولات آگاه هستند نيز سهم بسزاي در رشد بازار محصولات حلال آرايشي و بهداشتي ايفا مي كنند.

مقاله­ هاي زيادي درباره خطر استفاده از برخي روان­سازها در مواد آرايشي منتشر شده است. سديم لوريل سولفات (SLS) استفاده شده در اين مواد سبب مشكلات پوستي متعددي مي­شود كه آماس پوستي شايع­ترين آنهاست. از مواد رايجي كه در بعضي محصول ها يافت مي شود، مي توان به ماده اي اشاره كرد كه به ويژه در محصولات حاوي سورفاكتانت يافت مي شود و از طريق پوست، تنفس و گوارش قابل جذب بوده و گفته مي شود، علاوه بر خشكي و التهاب پوست و مخاط ها، درصورت مصرف زياد آثار سرطان زايي نيز دارد. ايزوپروپيل الكل و الكل هاي مشابه كه به وفور در اين محصولات يافت مي شود، مي تواند باعث خشكي، التهاب و درماتيت آلرژيك و چروك خوردگي سريع تر پوست شود.

سديم لوريل سولفات و آمونيوم لوريل سولفات كه در بسياري از مواد آرايشي و بهداشتي يافت مي شود، در دسته سورفاكتانت هاي آنيوني قرار مي گيرند و در اكثر مواد شوينده و كف كننده استفاده مي شوند. سورفاكتانت هاي كاتيوني نيز كه بار الكتريكي مثبت دارند، در محصول هايي از قبيل نرم كننده ها و صاف كننده هاي مو و لباس به عنوان ضدالكتريسته ساكن وجود دارند. مصرف اين مواد علاوه بر آثار التهابي و آلرژيك بر پوست و چشم، درصورت جذب سيستميك يا خورده شدن به طور اشتباهي مي تواند آثار داخلي متعددي داشته باشد.

كلروفورم هاي حاوي آئروسل در تركيبات عطرها و ماده اي به اسم " دي متابروسالان وتري متابروسالان وتتراكللوروسال دئودرانت ها سي لانيليد" در دئودورانت ها زماني كه در مواجه با نور آفتاب قرار مي گيرند حساسيت زا هستند.

پارابن كه به عنوان ماده نگه دارنده در لوازم آرايشي مورد استفاده قرار مي­گيرد در افراد داراي حساسيت به پارابن، سبب خارش و آماس پوستي مي­شود.[8] همچنين آزمايشات انجام شده بر روي حيوانات حاكي از فعاليت استروژني ضعيف اين مواد است.[9] اين ماده شيميايي مي تواند فعاليت هاي غددي را كمي مختل كند يعني به عبارت ساده تر مي تواند وضعيت هورمون ها را در بدن شما به هم زند.اين ماده به طور وسيعي در مواد آرايشي استفاده مي شود و در واقع يك ماده نگهدارنده است كه از رشد ميكروب ها جلوگيري مي كند. اين ماده همچنين در ريمل، كرم هاي صورت، ضدآفتاب ها، دئودورانت ها و….وجود دارد.

فرمالدئيد كه در خيلي از محصول ها مثل رژ لب، لاك ناخن و.. يافت مي شود، مي تواند باعث التهاب و تحريك پوستي شده و درصورت تماس مزمن باعث ضعف عمومي شود. رنگ هاي شيميايي متعددي كه در محصول هاي مختلف، به ويژه در محصول هاي زيبايي و آرايشي مصرف مي شود، مي تواند درصورت رعايت نكردن استانداردهاي خاص، مشكل ساز باشد. گاهي اين رنگ ها براي ايجاد رنگ خاصي با هم تركيب مي شوند كه علاوه بر عوارض پوستي، مي تواند عوارض متعدد داخلي نيز داشته باشد. به ويژه در مورد رژلب كه در طول روز چند بار تكرار شده و احتمال دارد با خوردن هر نوع ماده غذايي مقداري از آن مستقيما نيز وارد بدن شود.

همچنين استفاده بلندمدت از مواد آرايشي سبب نازك شدن پلك مي­شود.

استفاده از مواد خوشبو كننده در محصولات آرايشي بسيار مرسوم است. تحقيقات انجام گرفته درباره اين مواد بيانگر آن است كه اين خوشبوكننده­ها از مواد افزودني متعددي تشكيل شده­اند كه اغلب آنها حساسيت­زا هستند.

بسياري از صاحبنظران در زمينه مواد آرايشي شركت‌هاي بزرگ در اين زمينه را به دليل ادعاهاي علمي دروغ خود مورد انتقاد قرار مي‌دهند. زيرا اين شركت‌ها با اين ادعاهاي علمي سبب گمراه شدن مردم و استفاده از اين مواد بدون آگاهي از عوارض جانبي آنها مي‌شوند

رقابت در بازار محصولات آرايشي

ده كشور برتر در زمينه لوازم آرايشي بيش از نيمي از بازار اين محصولات را در اختيار دارند. اين شركت‌ها با ايجاد مافيايي قدرتمند، از تصويب قانون‌ها و انجام اقداماتي كه با منافع شركت‌هاي توليدي مواد آرايشي سازگار نباشند، جلوگيري مي‌كنند. طبق تحقيقات انجام گرفته توسط موسسه گلوبال تايمز در سال 2008، ده شركت برتر در زمينه توليدات محصولات آرايشي و سهم آنها در بازار بدين ترتيب است:[2]

ده كمپاني برتر در زمينه لوازم آرايشي بيش از نيمي از بازار اين محصولات را در اختيار دارند

ايران هفتمين مصرف كننده لوازم آرايشي دنيا

ايران بعد از عربستان، بيشترين ميزان مصرف لوازم آرايشي را در خاورميانه دارد. كل مصرف لوازم آرايشي در خاورميانه در سال 2008 در حدود 7/2 ميليارد دلار است كه با ميانگين رشد حدود هشت درصد در سال، بعد از كشورهاي اروپاي شرقي بالاترين رشد را دارد و اين بدان علت است كه تقريبا نيمي از جمعيت منطقه زير 30 سال هستند. در اين حال 14 ميليون خانم ايراني از نظر مصرف لوازم آرايشي گوي سبقت را تقريبا ازكل كشورها منطقه ربوده اند به نحوي كه تقريبا 29 درصد كل مصرف كنندگان منطقه خاورميانه را تشكيل مي دهند. به عبارت ديگر اگر جمعيت زنان خاورميانه 155 ميليون نفر باشد، 9 درصد اين زنان يعني 14 ميليون نفر زنان ايراني حدود يك سوم يعني 2/1 ميليارد دلار هزينه لوازم آرايشي از 7/2 ميليارد دلار بازار لوازم آرايشي خاورميانه را پرداخت مي كنند.

اغلب اجناس در بازار ايران تقلبي، نامرغوب و چيني هستند و لوازم آرايشي قاچاق بدون هيچ گونه نظارت و مجوزي در فروشگاهها و حتي كنار خيابان به فروش مي رسند. در سطح جهاني ايران رتبه هفتم را به لحاظ مصرف لوازم آرايش به خود اختصاص است.

ايالات متحده در صدر جدول صادركنندگان محصولات آرايشي

بر اساس تحقيقاتي كه مركز گلوبال استادي در سال 2008 انجام داده است،‌ سهم ايالات متحده از بازار جهاني محصولات آرايشي در حدود 38.2 ميليارد يورو بوده است. لازم به ذكر است كه شركت پراكتر و گمبل كه بزرگترين شركت توليد كننده محصولات آرايشي دنيا است، آمريكايي است.

نتايج به دست آمده از اين تحقيقات حاكي از آن است كه سهم ژاپن و چين از بازار محصولات آرايشي به ترتيب 23.7 و 8.2 ميليارد يورو است. اروپا با سهم كلي 63.5 ميليارد يورو، بيشترين سهم را داراست. در بين كشورهاي اروپايي، كشور آلمان با سهم 11.7 ميليارد يورويي بيشترين سهم را داراست و كشورهاي فرانسه (10.4 ميليارد يورو)، انگلستان (10 ميليارد يورو)، ايتاليا (8.8 ميليارد يورو) و اسپانيا (7.4 ميليارد يورو) در رتبه‌هاي بعدي هستند.

سهم كشورهاي مختلف در بازار 136.2 ميليارد يورويي محصولات آرايشي در سال 2008

استفاده از مواد آرايشي از ديرباز مرسوم بوده است و شركت‌هاي زيادي در اين زمينه فعاليت مي‌كنند. اما در سال‌هاي اخير ميزان استفاده از اين مواد رشد چشمگيري داشته است و صنايع فعال در اين حوزه بازار بسيار وسيعي را در پيش روي خود مشاهده مي‌كنند.