براي بررسي وقايع 17شهريور 57 بايد قدري به عقب بازگشت وسير وقايع را از سال 56 دنبال كرد.خروش عمومي مردم در سال 56 به نحوي بود كه آن سال، سال عقب نشيني وتزلزل رژيم به شمار مي آمد. تمام شهرهاي ايران وبالاخص شهرهاي تهران، اصفهان، قم و مشهد در جوش وخروش براي محو آثار سلطنت وبراندازي رژيم بودند.

تجمعات عظيم ديني وانقلابي مردم در رمضان ومحرم وهمچنين تجمعات سياسي به علاوه ي انتشار اعلاميه وشب نامه از ديگر فعاليت هاي عليه رژيم به شمار مي آمد.

درست در چنين زماني رحلت حاج آقا مصطفي خميني، فرزند امام به طرز مشكوك در نجف منجر به درگيري مردم با حكومت وكشته وزخمي شدن عده اي كثير گرديد.علاوه بر قيام اعتصاب در دستگاه هاي دولتي وتظاهرات گوناگون حركت ملت را لحظه به لحظه وروز به روز شديدتر مي نمود.

در همين زمان دولت آموزگار با شعار نمادين (دوران فضاي باز سياسي)در 27مرداد 56 روي كار آمد وبدون انكه كاري از پيش ببرد در 4شهريور 57 بركنار شد.

شاه پس از آنكه از عده زيادي نااميد گشت، به گزينه اي چون شريف امامي رسيد.دولت شريف امامي با شعار (آشتي ملي) در 4شهريور 57 منصوب شد شريف امامي قبول مسوليت نخست وزيري را منوط به شرطي گذاشت كه بر اساس آن بتواند به صورت خودسرانه وبر اساس مصلحت خود عمل كند وشاه نيز براي نخستين بار چون چاره اي جز اين نداشت پذيرفت.
گفتني است شريف امامي در اولين اقدام خود براي خودنمايي مبادرت به انجام پاره اي اصلاحات كرد از جمله  تاريخ شاهنشاهي را تغيير داد، قمارخانه ها را تعطيل كرد، و براي مطبوعات فضاي باز سياسي ايجاد نمود تا بتواند توجهه مذهبيون را به خود جلب كند.

اما باز كردن فضا براي مطبوعات نه تنها منجر به مقبوليت شريف امامي نشد، بلكه باعث گرديد تا زبان قلم گشوده شده ومطبوعات با استفاده از اين فرصت به افشاي جنايات انجام شده توسط رژيم بپردازند.

به هر روي در شب 27رمضان (9شهريور 57)هنگامي كه صدها هزارجمعيت با خاتمه مراسم مختص اين دهه به منازل خود باز مي گشتند نرسيده به ميدان ژاله با شعله هاي آتش كه به سوي آسمان زبانه مي كشيد مواجه گشتند مردم كه از گوشه وكنار در حال فرار بودند با تيراندازي نيروهاي ساواك روبه رو شده وبه اين ترتيب 11نفر شهيد وجمعي نيز مجروح شدند.

همان روز وفرداي آن روز روزنامه هاي داخل وخارج واقعه ي كشتار بي رحمانه ي مردم توسط رژيم را منعكس كردند. پس از وقوع اين واقع ي خونين از سوي مراجع اعلام گرديد كه نماز عيد فطر در ميدان ژاله خوانده مي‏شود كه همين طور هم شد. در روز عيد فطر ودر خطبه هاي نماز به صراحت اعلام گرديد كه شاه بايد برود وامام خميني باز گردد.

در همان روز عيد فطر قرار بربرپايي تظاهرات ديگر در روز پنجشنبه 16شهريور گذاشته شد. رژيم  از شب قبل از 16شهريور اقدام به برقراري حكومت نظامي كرده بود اما نتوانست در برابر اجتماعات عظيم مردمي كه براي راهپيمايي رهسپار گشته بودند مقاومت كند به همين علت سربازان عصباني وفاقد تجربه ي نظامي تظاهر كنندگان را به رگبار گلوله بستند وجمع زيادي را شهيد ومجروح ساختند. در بسياري نقاط ديگر از جمله سه راه ژاله، خيابان شهباز وچندين خيابان ديگر نيز عده اي به شهادت رسيدند.

رژيم غاصب به اين ترتيب جمعه نوراني را به جمعه سياه مبدل ساخت. مخابره وانتشار فاجعه اي به اين عظمت چهره وحشتناك رژيم را براي همه مشخص كرده وهمه را به نفرت عليه شاه ترغيب مي كرد.

با توجهه به سير تاريخي وقايع مي توان نتيجه گرفت كه عدم تسلط لازم توسط رژيم براي اتخاذ خط مشي درست سياسي وعدم اطلاع از علاقه ونفوذ روحانيون در بين ملت باعث گرديد تا قيام 17شهريور 57 به عنوان نقطه عطف مبارزات ملت با حاكميت به حساب بيايد وعامل مهمي در جهت تسريع سقوط رژيم گشته و ماهيت اصلي رژيم با كشتن مردم بي گناه براي همگان افشا گردد