پيدايش علم

آدمي تمايل دارد كه هرچه را ممكن است بداند و بفهمد، زيرا كنجكاو زاده شده است. كنجكاوي انسان از كنجكاوي هر موجود زنده ديگر كاملتر و پايدارتر است. رضايت آدمي در فرو نشاندن اين كنجكاوي ، همراه با توانايي او در به خاطر آوردن ، استدلال كردن و ارتباط دادن ، به پيدايش فرهنگ كامل ، و از جمله علم منجر شده است. بنابراين مي توان گفت كه از همان زماني كه انسان ، پاي به اين جهان گذاشته است، علم نيز به وجود آمده و با رشد فكري بشر ، علم تكامل يافته است.

تعاريف علم علم يك واژه عربي است كه از ريشه علم به معني آموزش مشتق شده است. در اصطلاح عاميانه ، اين كلمه در مورد هر نوع آگاهي كه فرد در مورد محيط و مسايل پيرامون خود كسب مي كند، اطلاق مي‌گردد. و لذا هرچه ميزان آگاهي و معلومات او بيشتر باشد، او را عالمتر مي‌دانند. به همين علت در قديم به افرادي كه در زمينه علوم مذهبي و قرآني به درجات بالاتري نائل مي‌شدند، علامه مي‌گفتند. مانند علامه اميني كه آثار بسيار گرانبهايي از وي بر جاي مانده است.

در باره ي آخرين آياتي كه بر پيامبر (ص) نازل شده است، روايات متعدد و مختلفي وجود دارد؛ و به همين جهت مفسران نيز اختلاف نظر دارند: 1. در بسياري از روايات شيعه و اهل سنت آمده است كه: آخرين چيزي كه بر پيامبر (ص) نازل شده است سوره ي مباركه ي «نصر» مي باشد.[1]
2. روايات ديگري آخرين آيه ي نازل شده را، آيات اول سوره ي برائت بيان مي كنند كه در سال نهم هجرت بعد از فتح مكه در هنگام مراجعه از جنگ تبوك، بر پيامبر (ص) نازل شده است.[2]
3. روايات زيادي نقل شده كه آخرين آيه اي كه نازل شده است، آيه ي « وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فيهِ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ما كَسَبَتْ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ »[3] است كه جبرئيل بعد از نزول دستور داد، در اول آيه 280 سوره بقره قرار گيرد و اين حادثه 21 يا 7 روز قبل از رحلت پيامبر (ص) بوده است.[4]
4. ابن واضح يعقوبي معتقد است طبق روايات صحيح و صريح آخرين آيه اي كه بر پيامبر (ص) نازل شده است، آيه ي اكمال دين "الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي‏ وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً"[5] است.
مرحوم آيت الله معرفت مي گويند: شكي نيست كه سوره ي «نصر» قبل از (آيات اول) سوره ي برائت نازل شده است، چون سوره ي نصر بشارت به فتح مكه است (پس قبل از فتح مكه نازل شده است) يا در همان سال فتح، در مكه نازل شده[7] در حالي كه سوره ي برائت يك سال بعد از فتح مكه نازل شده است.
پس جمع بندي روايات به اين صورت است: الف.از نظر آخرين سوره؛ آخرين سوره ي كامل كه بر پيامبر (ص) نازل شده، سوره ي «نصر» بوده، و آخرين سوره ي نازل شده از لحاظ آيات آغازين سوره ي «برائت» بوده است.
ب. از نظر آيات؛ درباره آخرين آيه ي نازل شده بر پيامبر (ص)، به نظر مي رسد ترجيح با نظريه ي يعقوبي است كه آيه اكمال دين آخرين آيه است. چون اين آيه اعلام به كامل شدن دين و هشدار به پايان رسيدن وحي است. اما در باره ي آيه ي 281 سوره ي بقره، دو نظريه است: 1. اين آيه در حجة الوداع در مني روز عيد قربان بر پيامبر(ص) نازل شده است.[8] اگر اين روايت درست باشد، آخرين آيه، اكمال دين است. چون آيه ي اكمال دين در 18 ذي حجه در برگشت از حجة الوداع نازل شده است. 2. اگر اين روايت درست باشد، بايد آخرين آيه، همين آيه باشد؛ و در اين صورت مي توان گفت كه آيه ي اكمال دين آخرين آيه از آيات احكام است؛ و آيه ي 281 سوره ي بقره آخرين آيه اي است كه بر پيامبر (ص) وحي شده است

.[9] [1] طبرسي، مجمع البيان، ج 10، ص 554؛ بحراني، تفسير برهان، ج 1، ص 29؛ سيوطي، الاتقان، ج ، ص 27. [2] فيض كاشاني، تفسير صافي، ج 1، ص 680. [3] بقره، 281. [4] تفسير شبر، ص 83. [5] مائده، 3. [6] تاريخ يعقوبي، ج 2، ص 35. [7] اسباب النزول، بهامش الجلاليين، ج 2، ص 145. [8] زركشي، برهان، ج 1، ص 187. [9] آيت الله محمد هادي معرفت، تلخيص التهميد، ج 1، ص 80 و 81.

اسامى بخشهاى مختلف سوره‏هاى قرآن‏
1. سبع طوال. هفت سوره طولانى بقره، آل عمران، نساء، أعراف، أنعام، مائده و يونس. 2. مئين. سوره‏هايى كه عدد آيات آنها از صد متجاوز است، ولى از لحاظ حجم به سبع طوال نمى‏رسند كه نزديك به دوازده سوره‏اند و عبارتند از: هود، يوسف، نحل، كهف، مريم و ....
3. مثانى. سوره‏هايى كه عدد آيات آنها زير صد قرار دارد و نزديك بيست سوره‏اند و از اين جهت مثانى گفته مى‏شوند كه قابل تكرارند و به جهت كوتاه بودن بيش از يك مرتبه تلاوت مى‏شوند. 4. حواميم. هفت سوره‏اى كه با حروف «حم» شروع مى‏شود كه عبارتند از:مؤمن، فصلت، شورى، زخرف، دخان، جاثيه و أحقاف.
5. ممتحنات. نزديك به بيست سوره‏اند و عبارتند از: فتح، حشر، سجده، طلاق، ن و القلم، حجرات، تبارك، تغابن، منافقون، جمعه، صف، جن، نوح، مجادله، ممتحنه و تحريم.
6. مفصّلات. از سوره الرحمان تا آخر قرآن است؛ چون فواصل (آيه‏هاى) اين سوره‏ها كوتاه است بدين نام ناميده شده‏اند.)تاريخ قرآن معرفت ص: 80 )
آيه الله معرفت معتقد بودند كه اسامى سوره‏ها مانند تعداد آيات هر سوره توقيفى است و با صلاحديد شخص پيامبر نامگذارى شده است؛ بيشتر سوره‏ها يك نام دارد و برخى دو يا چند نام. اين نامگذاريها، طبق شيوه عرب با كوچكترين مناسبت انجام مى‏گرفته است‏

نامگذاري سوره هاي قرآن

خصلت هاي سه گانه بنده خوب خدا                           

•   هر كس به خواست و رضاى من عمل كند، سه خصلت به او عطا مى‌كنم، به او سپاسگزارى را مى‌آموزم كه با جهل همراه نمى‌گردد.                           

مرز اخلاقي تجسس و كنجكاوي                           

•                                 علم گرچه ذاتاً از ارزش والايى برخوردار است، اما در ارزشيابى علم نبايد به ارزش ذاتى آن اكتفا كنيم و عوامل و ارزشهاى ديگر را مورد غفلت قرار دهيم. يكى از عواملى كه مى تواند ارزش علم را تحت تأثير قرار دهد و يا در بالا بردن يا پايين آوردن آن، ارزش چشمگيرى داشت

آيا ما آدماي خوبي هستيم ؟                           

•  هر كسي مي دونه چجور آدميه. چه رذائل اخلاقي داره چه خوبيهايي داره، از گذشته خودش باخبره، از تمامي انگيزه هاش مطلعه، از نيت هاي خوب يا بدش آگاهه                           

حدود اخلاقي خوردن و آشاميدن                           

•    اندازه را در خوردن و نوشيدن رعايت كنيد كه اگر رعايت اخلاقى در اينگونه موارد به كميّت خاصّى مربوط مى شود كه رعايت كردن يا رعايت نكردن آن اندازه، ارزش مثبت و منفى را براى كار، به دنبال خواهد آورد                           

افكار نيوز: در آيه ۲۲ از سوره «رعد» در رابطه با ويژگي‌هاي انفاق كنندگان و درجات انفاق صحبت شده است كه متن، ترجمه و برخي از مفاهيم مرتبط با آن به همراه برخي از مفاهيم مرتبط با موضوع انفاق در ديگر آيات قرآن در ادامه مي‌آيد:
متن آيه:
«وَالَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولَٰئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ»
ترجمه آيه:
" و آنها كه بخاطر ذات (پاك) پروردگارشان شكيبايي مي‌كنند، و نماز را برپا مي‌دارند، و از آنچه به آن‌ها روزي داده‌ايم، در پنهان و آشكار، انفاق مي‌كنند، و با حسنات، سيئات را از ميان مي‌برند، پايان نيك سراي ديگر، از آن آنهاست."
مفاهيم مرتبط با آيه:
انفاق داراي درجاتي است؛
گام اول: بخشش از فضل و داده‌هاي الهي.« أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم »
گام دوم: بخشش از دسترنج و كسب حلال.«أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ »﴿سوره بقره آيه ٢٦٧﴾
گام سوم: بخشش از آن‌چه دوست دارند.«لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»(سوره آل عمران آيه ۹۲)
گام چهارم: ايثار «وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ»(سوره حشر آيه ۹) منبع:
ـ كتاب دقايقي با قرآن، تاليف حجت‌الاسلام والمسلمين محسن قرائتي، ناشر مركز فرهنگي درس‌هايي از قرآن، نوبت چاپ پانزدهم زمستان سال ۱۳۹۰ ـ پايگاه تخصصي ترجمه قرآن كريم پايگاه تخصصي ترجمه قرآن كريم ::: مركز فرهنگ و معارف قرآن (ترجمه آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي از قرآن كريم)