اوّل: * خدمت مرد به همسرش:
امير المؤمنين فرموده اند: «رسول خدا (صلّي الله عليه و آله و سلّم) بر ما وارد شدند در حالي كه حضرت فاطمه (عليها السّلام) در كنار ديگ نشسته بود و من نيز مشغول پاك كردن عدس بودم.
رسول خدا (صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرمودند: اي ابا الحسن! عرض كردم: لبّيك اي رسول خدا! فرمودند: بشنو؛ و نمي گويم مگر آنچه را كه پروردگارم امر كرده است: هيچ مردي نيست كه به همسرش در خانه كمك كند، مگر آن كه براي اوست ـ به تعداد موهاي بدنش ـ عبادت يك سال، كه روزها را روزه گرفته و شب ها را به تهجّد و عبادت، قيام كرده است ...
اي علي! ساعتي در خدمت خانه بودن، بهتر از هزار سال عبادت، و هزار حجّ، و هزار عمره است؛ و بهتر است از آزاد نمودن هزار بنده، و ... » 1
(البتّه جا دارد در مورد خدمت زن به شوهرش نيز اشارهاي بنمائيم:
پيامبر اكرم صلّي الله عليه و آله و سلّم فرموده اند: «هيچ زني نيست كه به شوهرش جرعه اي آب بنوشاند، مگر اين كه براي او بهتر است از يك سال عبادتي كه روزها را روزه بگيرد و شب ها را به تهجّد و عبادت، قيام كند؛ و خداوند، در ازاء هر جرعه كه به شوهرش نوشانده، شهري در بهشت براي او بنا مي كند، و شصت گناه او را مي آمرزد.»2
و حضرت امام باقر عليه السّلام فرمودهاند: «جهاد زن، نيكو شوهرداري كردن است.»3
و حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودهاند: «امّ سلمه از رسول خدا (صلّي الله عليه و آله و سلّم) درباره فضيلت زنان در امر خدمت به شوهرانشان سؤال كرد. حضرت فرمودند: هر زني كه در خانه شوهرش، چيزي را به منظور سامان دادن و مرتّب كردن، جا به جا كند، خداوند به او نظر ميفرمايد؛ و كسي كه خداوند به او نظر فرمايد، عذابش نميكند.
امّ سلمه ـ رضي الله عنها ـ عرض كرد: باز هم درباره ثواب زنان بينوا مطلبي بفرمائيد ـ پدر و مادرم فداي شما باد. ـ
حضرت فرمودند: اي امّ سلمه! به راستي هرگاه زن، باردار شود، اجر و پاداشي همچون كسي كه با جان و مالش در راه خداوند عزّتمند و صاحب جلال جهاد ميكند براي اوست.
و زماني كه وضع حمل كند، به او گفته ميشود: مسلّماً گناهانت آمرزيده شد، پس اعمالت را از نو شروع كن.
و چون به نوزادش شير دهد، به ازاء هر دفعه، ثواب آزاد كردن بندهاي از فرزندان حضرت اسماعيل به او عطا ميشود.»4 )
دوم: * صبر بر بد اخلاقي همسر:
پيامبر اكرم صلّي الله عليه و آله و سلّم فرمودهاند: «مردي كه بر بد اخلاقي زنش صبر كند، خداوند آن اجر و ثوابي را كه به حضرت ايوب (عليه السّلام) ـ به جهت بلا و گرفتارياش ـ عطا فرمود، به او عطا ميفرمايد.
و زني كه بر بد اخلاقي شوهرش صبر كند، خداوند مانند ثواب حضرت آسيه ـ دختر مزاحم (همسر فرعون) ـ را به او عطا ميفرمايد.»5
سوم: * صبر و خويشتنداري در خانواده:
حضرت امام باقر عليه السّلام فرمودهاند: «به راستي من نسبت به اين غلامم و خانوادهام، بر چيزهائي صبر و خويشتنداري ميكنم كه از حنظل6 در كامم تلختر است!
آري، به راستي هر كس صبر و خويشتنداري كند، به واسطه صبرش، به درجه روزه دار شب زنده دار، و درجه شهيدي كه در پيشگاه حضرت محمّد (صلّي اللَّه عليه و اله و سلّم) شمشير زده نائل ميشود.»7
چهارم: * آشتي دادن:
پيامبر رحمت صلّي الله عليه و آله و سلّم فرمودهاند: «هر كس براي صلح و آشتي ميان دو تن گام بردارد، خداوند و فرشتگانش بر او درود مي فرستند تا زماني كه بازگردد؛ و پاداش شب قدر به او عطا ميشود.»8
و نيز فرمودهاند: «كسي كه براي آشتي دادن ميان زن و شوهري گام بردارد، خداوند به او اجر هزار شهيد بر حقّ ـ كه در راه خدا كشته شده اند ـ عطا ميفرمايد. و به ازاء هر قدمي كه بر ميدارد، و هر كلمهاي كه ميگويد، براي او عبادت يك سال ـ كه شبها را به تهجّد و عبادت، قيام كرده، و روزها را روزه گرفته ـ ميباشد.»9
پنجم: * در كنار اهل و عيال بودن:
حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودهاند: «براي اهل مروّت و جوانمردي مايه هلاكت است كه مردي ـ در شهري كه اهل و عيالش حضور دارند ـ خارج از منزلش شب را به سر ببرد!»10
ششم: *تفقّد و بوسيدن خانواده:
پيامبر رحمت صلّي الله عليه و آله و سلّم به مردي فرمودند: «... به نزد خانواده ات بازگرد و آنان را تفقّد نما و ببوس؛ كه همين كار، صدقه است.»11
و نيز فرمودهاند: «فرزندان تان را زياد ببوسيد؛ كه به راستي براي شما به ازاء هر بوسيدن، درجهاي در بهشت هست، كه بلنداي آن درجه، به اندازه مسير پانصد سال است!»12
هفتم: * بهتر بودن براي خانواده:
پيامبر رحمت صلّي الله عليه و آله و سلّم فرمودهاند: «بهترين شما كسي است كه براي خانوادهاش بهتر باشد. و من بهترين شما براي خانوادهام هستم.»13
و نيز فرمودهاند: «عيال و افراد تحت تكفّل مرد، اسيران او هستند. و محبوبترين بندگان به پيشگاه خداوند عزّتمند و صاحب جلال، خوشبرخوردترين آنان است نسبت به اسيرانش.»14