شايسته است هر يك از دوستداران آل محمد به حكم ولايت، وفا و ايمان به خداوند و رسول(ص) در 10 روز اول محرم، تغيير حال داده، در قلب، صورت و هيئتش، آثار اندوه براي مصيبت‌هاي امام حسين(ع) ظاهر شود.
ميرزا جوادآقا ملكي تبريزي از عارفان و سالكان طريق الهي كه يك قرن پيش به رحمت ايزدي پيوست، توصيه‌هايي را براي درك بهتر ايام سوگواري امام حسين عليه‌السلام در ماه محرم دارد.
جناب ميرزا مي‌نويسد: از امور مهم ماه محرم اين است كه نسبت به هر يك از دوستداران آل محمد به حكم ولايت، وفا و ايمان به خداوند و رسول(ص) شايسته است كه در ده روز اول محرم، تغيير حال داده، در قلب، صورت و هيئتش، آثار اندوه از جهت مصيبت‌هاي بزرگ و آن ماتم‌هاي فراوان - كه به خاندان جليل پيش آمده است - ظاهر شود و در نتيجه مقداري از لذت‌ها و خوشي‌هاي خود، اعم از خوردن و نوشيدن، بلكه حتي خواب و سخن گفتن را كنار بگذارد و به مانند كسي باشد كه نسبت به پدرش يا فرزندش مصيبتي وارد شده است.
يكي از فرزندان كوچك خودم را مشاهده كردم كه در ده روز نخست اين ماه، نان خالي خورده و از تناول خورشتي ديگر با آن امتناع مي‌ورزيد حال آنكه از كساني كه مي‌شناختم، كسي چنين تكليفي به او نكرده بودند. فهميدم كه حب دروني، او را به اين كار وادار كرده است.
اگر كسي نتواند كه در تمام 10 روز نخست ماه محرم اين كار را انجام دهد، دست كم، روز عاشورا و تاسوعا و شب يازدهم ماه، ترك لذت‌ها را عادت خود كند و تا جايي كه مقدورش است در هر 10 روز نخست اول ماه، به خواندن زيارت معروفه عاشورا مداومت نشان دهد و در روز دهم تا عصر آن روز از خوردن و نوشيدن استنكاف كند، بلكه حتي از سخن گفتن و ملاقات برادرانش هم پرهيز كند، جز در مقام ضرورت و آن را «روز اندوه و گريه و زاري» خود قرار دهد.
* برپايي مجالس عمومي و فردي عزاداري اباعبدالله براي دوري از ريا
و اگر برايش مقدور باشد، در خانه‌اش براي امام حسين(ع) خالصانه عزا برپا دارد و اگر نتواند در مسجدها يا خانه‌هاي دوستان و شيعيان به اين كار بپردازد و آن را از ديده مردمان بپوشاند، تا از بلاي «ريا» در عزاداري دور باشد و به اخلاص نزديكتر شود و باقي را به صورت تنهايي و در خلوت به عزا مشغول شده و در گريه و اندوه، نيت و قصدش مواسات و ياري رساني به اهل‌بيت عليهم‌السلام باشد و آنچه از طرف دشمنان، از صدمه‌هاي ظاهري بر آن حضرات وارد شده است.
ولي، از اين نكته غافل نباشد كه هر چند در ظاهر به امام حسين(ع) صدمه‌ها و مصيبت‌هايي رسيد كه نظيرش به هيچ يك از پيامبران و اوصيا، بلكه حتي به هيچ فردي از افراد عالم نرسيده است و ما نشنيده‌ايم كه چنين چيزي به احدي رسيده باشد، خصوص عطش و تشنگي كه به حضرتش وارد شد و از الفاظ و احاديث قدسي و غير آن چنين استفاده مي‌شود كه عقل‌ها تحمل چنين امري را ندارد و مصيبت او به جهت شهيداني كه از خاندان او به درجه شهادت نايل شدند و صدمه‌هايي كه به خاندان و حرم او وارد آمد و چنين بود كه گويي با حبيب و خداي خود عهد بسته بود كه در راه رضاي او، به هر نوع كشته‌شدني كه ديگر كشته شدگان آنگونه كشته شده‌اند، اعم از بريدن سر و بريدن گردن و گلو و قتل و اسارت و گرسنگي و تشنگي و حزن و اندوه‌ها و غير آن تن دهد.
* تأثير دعاي پيش از وقت براي كفايت امور مهم و روا شدن حاجت‌ها
پس، هر كس كه خود را از دوستداران آن امام معصوم مي‌داند، بايد كه اندوهش را ظاهر نموده و ناله كند و ناله‌اش در مقام آرزوي ياري رساندن به سيد سيدها رسول اكرم(ص) باشد و تا آنجا برسد كه با اين مصيبت عظيم در تناسب باشد و چنين باشد كه گويا آن مصيبت‌هاي دلخراش بر خود وي و عزيزان و فرزندانش و اهل و خانواده‌اش وارد آمده است.
سپس، با زبان حال و صدق نيت چنين بگويد: اي سيد و سالار من! كاش در اين بليه‌ها و همه اين غم‌ها و مصيبت‌ها فداي خود مي‌گشتم! و كاش اهل و فرزندان من به عوض اهل و فرزندان تو قرباني و اسير مي‌شدند. اي كاش همراه تو مي‌بودم و در جوار تو كشته شده و همراه رستگار شدگان، رستگار مي‌شدم، رستگاري بزرگ!
و اگر حال دروني و واقعي‌ات، حتي به حقيقت چنين تمنا و آرزويي نيز گواه و شهادت نمي‌دهد، پس در مقام علاج بيماري قلبت برآ و از حب و دوست‌داري اين دنياي پست دون و چسبيدن به اين زندگي در اين دنياي بي‌مقدار و اغترار به مواد خوش خدّ و خال اين دنياي پر از دروغ و مكر بترس و كناره‌گيري كن و در خصوص آنچه خداوند متعال در كتاب كريم خود، يهود را با آن مخاطب نموده است، تامل كن!
از امور مهم اين ماه، دعاي روز اول ما است. چون اين روز، روز نخست سال قمري است، لازم است كه بنده مراقب، از روي صدق تامل به خرج دهد، خصوصا براي طلب عافيت و مصون ماندن از آفت‌هاي ديني در آن سال و از خداوند طلب صلاح حال سالانه و جلب خيرها كند، از روي رحمش! كه همانا دعاي پيش از وقت براي كفايت امور مهم و قضا شدن حاجت‌ها اثري خاص دارد و دعايي كه سيد بن طاووس در كتاب «الاقبال» در خصوص اين روز مهم روايت كرده است، براي اين جهت‌ها، دعايي است كه كامل و نيكو.
* خواندن نمازي كه پاداش آن همانند انجام عمل خير در تمام سال است
و افضل آن است كه در همان شب نخست، از سه نمازي كه وارد شده است، يكي از نمازها را به جا بياورد و طبق آمادگي قلبي خود، به درگاه بي‌نيازي خداوندي رو كند و دست كم دو ركعت نماز به جا بياورد، به اين ترتيب: در هر ركعت، يك حمد و يازده مرتبه سوره «توحيد» بخواند و دعاي روايت شده در «الاقبال» سيد را كه حضرت رسول اكرم(ص) پس از اين دو ركعت نماز مي‌خواند، تلاوت كند و همچنين صبح آن روز را روزه بگيرد. حضرت فرموده است:
هر كس اين نماز را به جاي آورده و اين دعا را بخواند، چنان است كه گويا تمام سال به عمل خير ادامه داده است و از اين رو، تمام آن سال، تا سال بعدي محفوظ خواهد ماند و اگر مرگش پيش از اتمام آن سال فرا برسد، وارد بهشت مي‌شود.
همچنين، روز سوم محرم را نيز روزه بگيرد. چنين وارد آمده است كه حضرت يوسف(ع) در آن روز، از چاه خارج شد و هر كس كه آن روز را روزه بگيرد، خداوند متعال غم و اندوهش را زائل كرده و مشكلات را برايش سهل و آسان مي‌كند.
استحباب روزه داشتن تمام ماه نيز در روايات وارد شده است، خصوص روزه روز نهم و دهم ماه، ولي بهتر است كه شخص روزه گرفتن در عاشورا را ترك كند اما تا هنگام عصر از هر نوع خوردن و آشاميدن استنكاف كند و هنگام عصر، به جهت خلاصي يافتن امام حسين عليه‌السلام و نيز اصحاب آن حضرت از هم‌هاي اين دنياي پست و بي‌ارزش و سعادتشان و وصولشان به مطلوب‌شان كه لقاءالله بوده است، افطار كند. چنين به نظر مي‌رسد كه شايد علت در سبك شدن هم‌ها و غم‌هاي عزاداران عاشورا در عصر عاشورا، همين مسئله سعادت شهيدان و رسيدن آن به مطلوب‌شان باشد.