اگر به چهره افرادي كه در خيابان ها مي بينيم، دقت كنيم، بارها افرادي را با ابروهاي تيغ زده، موهاي سيخ

سيخي، شلوارهاي تنگ - كه تا ديروز آن قدر گشاد بود كه به زور به كمر بسته مي شد- بلوزهاي تنگ با

مارك ها و شكل هاي عجيب، شال هايي كه فقط وسط سر را مي پوشانند، مي بينيم. سخني كه آنها مي

گويند اين است كه مُد است.

بقيه در ادامه مطلب

مدها، الگوهایی فرهنگی است که از سوی بخشی از جامعه پذیرفته می شود و دوره زمانی نسبتا کوتاه دارد و سپس فراموش می شود. بنابراین مدگرایی آن است که فرد، سبک لباس پوشیدن و شیوه زندگی و رفتار خود را براساس آخرین الگوها تنظیم کند و به محض آنکه الگوی جدیدی در جامعه رواج یافت، از آن پیروی کند.

امروزه، پیروی از مد نه تنها در نوع پوشش جوانان، بلکه در بخش های مختلف زندگی افراد تاثیر دارد. از سبک لباس و آرایش های ظاهری گرفته، تا وسایل منزل و حتی گرایش ها و علاقه های خاصی که در قشری از جامعه ناگهان بیش از دیگر علایق مورد پسند قرار می گیرد، مانند روی آوردن به ورزش یوگا و ایروبیک، تقاضا برای جراحی های پلاستیک و سفر به دبی.

مُد به خودی خود بد نیست، ولی آنجا که شکل افراطی به خود می گیرد، خطرناک است. مدگرایی افراطی، نشان دهنده تزلزل و بحران هویت افراد جامعه است. در این وضعیت، جامعه دچار انحراف شده است و افراد می کوشند خود را به یک نوع مدل و گرایش خاصی نسبت دهند. مدگرایی افراطی، سبب از بین رفتن اراده مدگرایان می شود، آنگاه که آنان در انتخاب نوع پوشش از خود اختیاری ندارند و مطیع مد می شوند.

مظاهر مُد و مدگرایی

خرید اجناس مارک دار و مصرف کالاهای ساخت خارج، از آن نمونه اند که اینک به آنها می پردازیم.

‌خرید اجناس مارک دار

یکی از مظاهر مصرف گرایی در میان جوانان، استفاده از پوشاک مارک دار است. منظور از لباس های مارک دار، لباس هایی هستند که به نحوی مانند نحوه دوخت از جهت گشادی و تنگی، ترکیب رنگ، کوتاهی و بلندی و نوشته های روی آن، نشانه فرهنگ غرب است. امروزه، رنگ و شکل و مارک اجناس است که قیمت آنها را مشخص می کند و گران پوشی و خرید لباس های مارک دار، به امری عادی تبدیل شده است.

اگر سری به مراکز اصلی خرید در شهرهای بزرگ بزنیم، با قیمت های باور نکردنی روبه رو می شویم که به قول فروشنده، تنها پول مارک این اجناس را می پردازیم.

حتی در برخی مراکز، مانتوهای ترک وایتالیایی عرضه می شوند اما جای این سئوال باقی است که چگونه بازار ایران که یکی از بزرگترین تولید کنندگان مانتو و چادر در میان کشورهای اسلامی است، از مانتوهای ایتالیایی (!) اشباع شده است.

شاید یکی از دلایل عمده ای که تولید کنندگان و طراحان خارجی توانسته اند در سطح جهانی برای خود جایی باز کنند، آشنایی آنها با مبانی روان شناختی تاثیرگذاری و به کارگیری روش ها واصول فنی مناسب در کار است.

آرایش های نامتعارف چهره و استفاده از زینت های خاص.

یکی دیگر از مظاهر مصرف گرایی، ترویج شیوه های نامتعارف آرایش چهره ظاهری است که اولین قدم نیز در استحاله فرهنگی است. تغییر ظاهری مثل شیوه های خاص آرایش سر و صورت به سبک های نامتعارف و استفاده از زینت های مجزای غریب با فرهنگ غالب، چیز ناآشنایی برای پایتخت نشینان نیست.

مدها و سبک آرایش های تبلیغ شده در بولتن ها، ماهواره ها، تلویزیون های بین المللی، سینماها مثل هالیوود و بالیوود، CD های مبتذل و منحط و ... متأسفانه بسیار مورد توجه جوانان است و آنان با پذیرش این مدها، آرایش نامناسب صورت و آرایش های مشوش مو، و استفاده از زیور آلات خاص از جامعه خویش دور شده و تبدیل به یک مانکن متحرک می گردد و به جای یک فرد مۆثر و تولید کننده علم و ثروت برای خویش تبدیل به یک مبلّغ سبک های نامتعارف می شوند. در این مسیر، جوان های هم دوره خویش را به خود نزدیک می کند و فضای موجود را با نگاهی متحجرانه می نگرد و فضای بیرونی خویش را به مثابه یک آرمانشهر می نگرد که فارغ از هر گونه بندها و محدودیت ها است.

پیامدها چیست؟

یکی از صاحب نظران می گوید که امروزه فرهنگ توده ای، عوام گونه، مصرف گرا، غیر خلاق ومنفعل است. باید توجه کرد که ادامه این روند، عواقب خطرناکی را در پی خواهد داشت که وابستگی فرهنگی، اقتصادی و بحران هویت از جمله این پی آمدهای شوم است.

الف- ‌وابستگی اقتصادی

پس از انقلاب صنعتی ونیاز روز افزون صنایع غرب به مواد اولیه، آنان بدون در نظر گرفتن حقوق دیگر انسان ها، تسلط بر سرزمین های دیگر را در برنامه خویش قرار دادند و با استفاده از طرح های کارشناسی دقیق، کنترل منابع جهان سوم را در دست گرفتند. بدین ترتیب، سیل مواد اولیه از شرق به غرب سرازیر شدو در نتیجه، غرب به پیشرفتی بی نظیر دست یافت و جهان سوم در دره فقر فرو رفت.

در این جدال نابرابر، آنان تنها به غارت منابع کشورهای جهان سوم بسنده نکردند، بلکه با تحمیل سیاست تک محصولی، اقتصاد این کشورها را به نابودی کشاندند وهر یک از سرزمین های غرب را به صورت انبار ارزان یکی از محصولات مورد نیاز خود درآوردند. به این ترتیب، برزیل، انبار قهوه، آرژانتین، انبار گوشت و پشم، کشورهای نفت خیز، انبار انرژی و بولیوی، گنیجه قلع شد. این ها از نظام سلطه غرب، اختاپوسی هزار پا پدید آورد که با حرص و طمع به بلعیدن منابع جهانی مشغول است.

از دیگر سو، سردمداران غرب، فرهنگ مولد و پویای جوامع را به فرهنگی نامتحرک و مصرفی تبدیل کرده اند. آنان می کوشند با تبلیغات فرهنگی، مصنوعات خود را جایگزین کالاهای محلی کنند و این گونه القا می کنندکه کالاهای خارجی به علت مرغوبیت و بادوام بودن، برای دیگر جوامع مقرون به صرفه تر است.

ب- وابستگی فرهنگی

دوام هر جامعه به فرهنگ آن جامعه است. اگر کشوری در پاسداری از فرهنگ خود کوشا نباشد، بدون تردید افزون بر پذیرش سلطه فرهنگی بیگانگان، ناچار است سلطه های سیاسی واقتصادی ونظامی آنان را نیز بپذیرد، سرمایه داران غرب پس از سال ها به این نتیجه رسیده اند که مهم ترین مانع توسعه طلبی آنها در دیگر کشورها، قدرت فرهنگی این ملت هاست و تازمانی که باورهای مذهبی جامعه ای پایدار باشد، چپاول آن کشورها مشکل خواهد بود. بنابراین، تلاش کردند سلطه فرهنگی خود را پی بگیرند.

اگر سلطه فرهنگی گریبان گیر جوانان کشور شود، احساس حقارت و پوچی و ناتوانی در روح آنان ایجاد می شود و آنها به این باور دروغین می رسند که قدرت هیچ کار مهمی را ندارند یا تنها با استفاده از کالاها و مدهای غربی می توانند به تشخیص و موفقیت برسند.

آنان که از ناحیه فرهنگ اسلامی احساس خطر می کنند، با پوچ انگاری و نفی فرهنگ های بومی، به گسترش فرهنگ مصرفی خود می پردازند.

آنان کالاهایی را صادر می کنند که افسونگری خاصی دارند. این کالاها بر اثر توانایی های فن آوری، با جذابیت بالایی که دارد، جوانان را مسخ می کنند و به ذهن آنان چنین القا می کنند که چون صادر کنندگان این کالاها از قدرت علمی و فنی بالایی برخوردار هستند، از نظر روابط اجتماعی و معنوی زندگی و رفتار های خانوادگی و غیره نیز بهترند.

سودجویی وسوداگری و سلطه جویی دشمنان، دین وفرهنگ دینی است. دین اسلام که حامی شخصیت و استقلال بشر است، به انسان اجازه نمی دهد خود را در برابر دیگران ذلیل کند. دشمنان از حقارت برخی از افراد سو استفاده می کنند و روح استقلال خواهی را با انبوه تبلیغات از یک جامعه می گیرند. آنان با بهره گیری از این افراد، بازار مصرف گران وکارگران ارزان را از بین جوانان برای خود فراهم می آورند و با کمال تاسف، جوانان، اولین و بیشترین فریب خوردگان این مسئله هستند.

ج- بحران هویت

گراهام ای فولر، معاون پیشین شورای اطلاعات امنیت ملی در سازمان سیا می گوید: اسلام ونهضت های اسلامی در زمان ما، منابع کلیدی کسب هویت را برای اقوامی فراهم می آورند که قصد دارند همبستگی اجتماعی خود را در مقابله با تهاجم فرهنگی غرب تقویت کنند. براساس این برداشت، چندی پیش موسسه امور امنیت یهودیان در واشنگتن به صراحت اعلام کرد: باید هویت دینی مسلمانان را از آنان بگیریم.

متاسفانه فقر شخصیتی، مهم ترین آسیب اجتماعی است که مظاهر آن امروز در گوشه و کنار جامعه دیده می شود. در چنین شرایطی، بااینکه یک جوان مدرن از انواع مدها و وسایل لوکس بهره مند است، اما هیچ فضیلت و رشدی پیدا نکرده است.

دوست من! سرزمین ایران، سرزمین زیبایی هاست و مردم آن، از فرهنگی عمیق و ریشه دار برخوردارند که از دین اسلام وتاریخ کهن پیشینیان سرچشمه می گیرد.

چنین مردمی نباید به هر شکل و ظاهر فریبنده ای دل ببندند و کورکورانه از دیگران پیروی کنند.